di non solet,
nisi cum appetitus adipiscendi alicujus {23} illorum bonorum, quae infima
diximus, esse potuisse apparuerit aut metus amittendi. Pulchra sunt enim et
decora, quanquam prae bonis superioribus et* beatificis abjecta et
jacentia. Homicidium fecit. Cur fecit? Adamavit ejus conjugem aut praedium,
aut voluit depraedari unde viveret, aut timuit ab illo tale aliquid
amittere, aut laesus ulcisci se exarsit. Num homicidium sine causa faceret,
ipso homicidio delectatus? Quis crediderit? Nam et de quo dictum est
vecordi et nimis crudeli homine, quod gratuito potius malus atque crudelis
erat, praedicta est tamen causa: "Ne per otium, inquit, torpesceret manus
aut animus[29]." Quare id quoque? cur ita? Ut scilicet illa exercitatione
scelerum, capta urbe, honores, imperia, divitias assequeretur, et careret
metu legum, et difficultate rerum, propter inopiam rei familiaris, et
conscientiam scelerum. Nec ipse igitur Catilina amavit facinora sua; sed
utique aliud cujus causa illa faciebat.

[Sidenote: VI. Omnia quae boni specie ad vitia invitant, in solo Deo esse
vera et perfecta.]

12. Quid ego* miser in te amavi, o furtum meum, o facinus illud meum
nocturnum sexti decimi anni aetatis meae? Non enim pulchrum eras, cum
furtum esses; aut vero aliquid es, ut loquar ad te? Pulchra erant poma illa
quae furati sumus, quoniam creatura tua erat*, pulcherrime omnium, creator
omnium, Deus bone, Deus summum bonum, et bonum verum meum: pulchra erant
illa poma; sed non ipsa concupivit anima mea miserabilis. Erat enim mihi
meliorum copia; illa autem decerpsi tantum ut furarer. Nam decerpta
projeci, epulatus inde solam iniquitatem*, qua laetabar fruens*. Nam et si
quid illorum pomorum intravit in os meum, condimentum ibi* facinus erat. Et
nunc, Domine Deus meus, quaero quid me in furto delectaverit, et ecce
species nulla est: non dico sicut in aequitate atque prudentia; sed neque
sicut in mente hominis atque memoria et sensibus et vegetante vita; neque
sicut speciosa sunt sidera et decora locis suis et terra et mare plena
fetibus, qui succedunt nascendo decedentibus; non saltem ut est quaedam
defectiva species et umbratica vitiis fallentibus.

13. Nam et superbia celsitudinem imitatur; cum tu sis unus super omnia Deus
excelsus. Et ambitio quid nisi honores quaerit et gloriam; cum tu sis prae
cunctis honorandus unus et gloriosus in aeternum? Et saevitia potestatum
{24} timeri vult: quis autem timendus, nisi unus Deus? Cujus potestati
eri