, Domine Deus veritatis, quisquis novit ista, jam placet tibi?
Infelix enim homo qui scit illa omnia, te autem nescit: beatus autem qui te
scit, etiam si illa nesciat[103]. Qui vero et te et illa novit, non propter
illa beatior, sed propter te solum beatus est, [Sidenote: Rom. 1, 21.]_si
cognoscens te, sicut Deum glorificet, et gratias agat, et non evanescat in
cogitationibus suis_. Sicut enim melior est qui novit possidere arborem, et
de usu ejus tibi gratias agit, quamvis nesciat vel quot cubitis alta sit,
vel quanta latitudine diffusa; quam ille qui eam metitur, et omnes ramos
ejus numerat, et neque possidet eam, neque creatorem ejus novit aut
diligit: sic fidelis homo, cujus totus mundus divitiarum est, et quasi
[Sidenote: 2 Cor. 6, 10.]_nihil habens, omnia possidet_, inhaerendo tibi
cui serviunt omnia, quamvis nec saltem septentrionum gyros noverit;
dubitare stultum est quin utique melior {67} sit quam mensor coeli, et
numerator siderum, et pensor elementorum, et negligens tui, qui [Sidenote:
Sap. 11, 21.]_omnia in mensura et numero et pondere disposuisti_.

[Sidenote: V. Manichaei de astris imperitia indignum eum fide in caeteris
faciebat.]

8. Sed tamen quis quaerebat Manichaeum nescio quem etiam ista scribere,
sine quorum peritia pietas disci poterat? Dixisti enim homini, [Sidenote:
Job 28, 28 sec. LXX.]_Ecce pietas et sapientia_; quam ille ignorare posset,
etiamsi ista perfecte nosset: ista vero quia non noverat impudentissime
audens docere, prorsus illam nosse non posset. Vanitas est enim mundana
ista etiam nota profiteri, pietas autem tibi confiteri. Unde ille devius,
ad hoc* ista multum locutus est, ut convictus ab eis qui ista vere
didicissent, quis esset ejus sensus in caeteris quae abditiora sunt,
manifeste cognosceretur. Non enim parvi existimari se voluit, sed Spiritum
sanctum consolatorem et ditatorem fidelium tuorum, auctoritate plenaria
personaliter[104] in se esse persuadere conatus est. Itaque, cum de coelo
ac stellis, et de solis ac lunas motibus falsa dixisse deprehenderetur,
quamvis ad doctrinam religionis ista non pertineant, tamen ausus ejus
sacrilegos fuisse satis emineret; cum ea non solum ignorata, sed etiam
falsata, tam* vesana superbiae vanitate diceret, ut ea tanquam divinae
personae[105] tribuere sibi niteretur.

9. Cum enim audio christianum aliquem fratrem, illum aut illum, ista
nescientem, et aliud pro alio sentientem, patienter intueor opinantem
hominem; nec illi obesse video, cum