fuit, quod ego
certe, antequam dixisset, non {43} videram; etiam tum commotum fuisse, quam
ipso somnio, quo feminae piae gaudium tanto post futurum, ad consolationem
tunc praesentis sollicitudinis, tanto ante praedictum est. Nam novem ferme
anni secuti sunt, quibus ego in illo limo profundi ac tenebris falsitatis,
cum saepe surgere conarer, et gravius alliderer, volutatus sum: cum tamen
illa vidua casta, pia et sobria, quales amas, jam quidem spe alacrior, sed
fletu et gemitu non segnior, non desineret horis omnibus orationum suarum
de me plangere ad te; et [Sidenote: Ps. 87, 3.]_intrabant in conspectum
tuum preces ejus_, et me tamen dimittebas adhuc volvi et involvi illa
caligine.

[Sidenote: XII. Quale responsum mater Augustini accepit a quodam episcopo
de ipsius conversione.]

21. Et dedisti alterum responsum interim, quod recolo. Nam et multa
praetereo, propter quod propero ad ea quae me magis urgent confiteri tibi,
et multa non memini. Dedisti ergo alterum per sacerdotem tuum, quemdam
episcopum nutritum in Ecclesia, et exercitatum in Libris tuis. Quem cum
illa femina rogasset ut dignaretur mecum colloqui, et refellere errores
meos, et dedocere me mala, ac docere bona (faciebat enim hoc, si quos forte
idoneos invenisset); noluit ille, prudenter sane, quantum sensi postea.
Respondit enim me adhuc esse indocilem, eo quod inflatus essem novitate
haeresis illius, et nonnullis quaestiunculis[61] jam multos imperitos
exagitassem, sicut illa indicaverat ei. "Sed sine, inquit, illum ibi, et
tantum roga pro eo Dominum: ipse legendo reperiet quis ille sit error, et
quanta impietas." Simul etiam narravit se quoque parvulum a seducta matre
sua datum fuisse Manichaeis, et omnes pene non legisse tantum, verum etiam
scriptitasse libros eorum; sibique apparuisse, nullo contra disputante et
convincente, quam esset illa secta fugienda; {44} itaque fugisse. Quae cum
ille dixisset, atque illa nollet acquiescere, sed instaret magis
deprecando, et ubertim flendo, ut me videret, et mecum dissereret: ille jam
substomachans taedio, "Vade, inquit, a me; ita vivas: fieri* non potest ut
filius istarum lacrymarum pereat." Quod illa ita se accepisse, inter
colloquia sua mecum saepe recordabatur, ac si de coelo sonuisset.

* * * * *

{45}

LIBER QUARTUS.

Pudet se Manichaeorum sectae addictum fuisse per novennium, atque alios
secum in eumdem errorem pertraxisse; tum etiam consuluisse
mathematico