adversis potestatibus et non a te creatis naturis, atque in tantum ab eis
corrumperetur et commutaretur in deterius, ut a beatitudine in
miseriam[154] verteretur, et indigeret auxilio quo erui purgarique posset:
et hanc esse animam, cui tuus sermo, servienti liber, et contaminatae
purus, et corruptae integer subveniret; sed et ipse corruptibilis, quia ex
una eademque substantia. Itaque, si te, quidquid es, id est, substantiam
tuam qua es, incorruptibilem dicerent; falsa esse illa omnia et
exsecrabilia: si autem corruptibilem; idipsum jam falsum et prima voce
abominandum. Sat erat ergo istud adversus eos omnimodo evomendos a pressura
pectoris, quia non habebant qua exirent sine horribili sacrilegio cordis et
linguae, sentiendo de te ista et loquendo.

[Sidenote: III. Liberum arbitrium causa peccati.]

4. Sed et ego adhuc, quamvis incontaminabilem et inconvertibilem, et nulla
ex parte mutabilem dicerem, firmeque sentirem Dominum nostrum Deum verum,
qui fecisti non solum animas nostras, sed etiam corpora[155], nec tantum
nostras animas et corpora, sed omnes et omnia; non tenebam explicatam* et
enodatam causam mali: quaecumque tamen esset, sic eam quaerendam videbam,
ut non per illam constringerer Deum incommutabilem mutabilem credere, ne
ipse fierem quod quaerebam. Itaque securus eam quaerebam, et certus non
esse verum quod illi dicerent, quos toto animo fugiebam; quia videbam,
quaerendo unde malum, repletos malitia, qua opinarentur tuam potius
substantiam male pati[154], quam suam male facere.

{106}

5. Et intendebam ut cernerem quod audiebam, liberum voluntatis arbitrium
causam esse ut male faceremus, et rectum judicium tuum ut pateremur[156];
et eam liquidam* cernere non valebam. Itaque aciem mentis de profundo
educere conatus, mergebar iterum; et saepe conatus, mergebar iterum atque
iterum. Sublevabat enim me in lucem tuam quod tam sciebam me habere
voluntatem, quam me vivere. Itaque cum aliquid vellem aut nollem, non alium
quam me velle ac nolle certissimus eram; et ibi esse causam peccati mei jam
jamque animadvertebam. Quod autem invitus facerem, pati me potius quam
facere videbam; et id non culpam, sed poenam esse judicabam, qua me non
injuste plecti, te justum cogitans, cito fatebar. Sed rursus dicebam: Quis
fecit me? Nonne Deus meus, non tantum bonus, sed ipsum bonum? Unde igitur
mihi male velle et bene nolle, ut esset cur juste poenas luerem? Quis in me
hoc posuit, et inseruit mihi plantarium amaritudinis, cum