o
in Varro ad Marcellum_ (fr. 82) scriptum esse conicio, quem locum
Ausonius Popma (Varronis opera quae extant p. 153) incerto libro
de lingua latina tribuit. de tali oratione enim nihil unquam
auditum est obseruationemque quandam de obsoleta dicendi figura
_praesente legatis omnibus_ bene libro quinto aptam esse uides.

Perlustratis posteriorum librorum relliquiis totiusque operis
peculiari indole quodammodo perspecta ad *priores libros* transeo quos
adhuc neglexi. quale et quid eorum in uniuersum fuerit argumentum non
ita difficile est demonstratu, sed singula multo obscuriora quam in
illis sunt, nam paucissima tantum frustula aetatem tulerunt. initio
*libri primi* necesse erat ut de consilio et argumento operis
disputaretur, praesertim quid sit sermo latinus uel pura *latinitas*
accurate circumscriberetur. Varro hoc generaliter definiuit atque
addidit ducibus _natura analogia consuetudine auctoritate_ quid bene
dictum sit iudicandum esse. discimus hoc ex Diomede p. 439 (fr. 41),
qui cum in libro tertio non solum omnia quae sub Varronis nomine
profert (exceptis eis quae Suetonio eum debere supra dixi), uerum
etiam haud pauca praeterea e libro de sermone latino quarto habeat,
reliqua quoque, quae in libro secundo e Varrone laudat, ex eisdem
libris sumpsisse putandus est, siquidem fragmenta ipsa cum argumento
librorum conueniunt. uix ac ne uix quidem ipse libris Varronianis usus
est, sed ex aliis auctoribus sua hausit, ut praeter externa indicia in
primis librorum natura et ratio respicienda sit. ex tribus autem
fragmentis (p. 426, 21. 428, 22. 439, 15), quae in secundo Diomedis
libro leguntur, duo ex eodem fonte fluxerunt atque illa quae supra
tractauimus, tertium ad librum de grammatica pertinere infra
demonstrabitur. alterum, de quo modo dicere coepi, apud Charisium
quoque p. 50, 34 Varrone non nominato{71} legitur, ubi prima uerba
sunt _constat ergo latinus sermo natura analogia consuetudine
auctoritate._ haec igitur tanquam quattuor fundamenta et principia
bonae latinitatis posuit, ut quid eorum uni repugnaret reiciendum
esset. natura uerborum ipsa materia uel potius peculiaris uerborum
forma et figura est, quae constanter eadem manet, ut _scribo_ non
_scrimbo_ dicat qui intellegi uelit necesse sit. eam autem artissime
cum origine uerborum conexam esse et ex hac pendere manifestum est et
confirmatur Varronis uerbis (de l.l. V 2 p. 13) _uniuscuiusque uerbi
naturae sunt duae a qua re et in qua re uocabulum