mentum spectare ueri simile est, quo quattuor orationis
partes Varronem statuisse diserte adfirmat (fr. 96), quam partitionem
eandem fuisse, qua secundum naturam diuisa (cf. C. Lachmann ad Lucr. V
1006 p. 328) in libris de lingua latina utitur, res ipsa clamat. cum
uero omnes posteriores grammatici latini octo habeant partes
orationes, antea id a Varronis{114} in libro de grammatica auctoritate
repetendum esse existimaui, nunc omnibus consideratis hanc sententiam
abicio primumque a quo posteriores pendent Palaemonem fuisse conicio
memor Quintiliani ita scribentis (inst. or. I 4, 20): 'alii tamen ex
idoneis duntaxat auctoribus octo partes secuti sunt ut Aristarchus et
aetate nostra Palaemon, qui uocabulum siue appellationem nomini
subiecerunt tanquam species eius'. cum Aristarcho enim, qui primus
omnium hanc diuisionem protulit, ne praeceptorem quidem suum ita
conponere Quintilianus potuit, nisi re uera ante eum nemo Latinorum
idem fecerat. quod autem in breui talium diuisionum historia quam
Quintilianus l.s., Priscianus II 16, I p. 54 sq., Pompeius ad Don.
p. 82 sq. habent, Varroniana partitio non conmemoratur, id factum esse
adparet, quia haec noua et minime usitata erat, illi autem generalia
tantum et notiora persecuntur. sin hunc fructum ingeni Varroniani
contempserunt qui post eum uixerunt, in multis singulis eum secutos
esse posteriores uel exigua uestigia, quae nominatim ad eum
referuntur, docent. de grammatica igitur idem, quod de omnibus
disciplinis (cf. L. Mercklin philol. IIII p. 427. F. Ritschl quaest.
Varr. p. 1 sq. O. Iahn ueb. roem. encyclop. in ber. d. saechs. ges. d.
wiss. II 1850 p. 272 sq.) dicendum est, Varronem graecas litteras
retractatas correctas amplificatas quantum fieri potuit cum ciuibus
suis communicasse, quo facto plurimum in posteriorum temporum studiis
eius auctoritas ualuit, ut permulta in medii aeui doctrina ab eo
repetenda sint.

Footnote 113: De generibus utroque loco tractandum erat et non
dubitarem fragmentum illud grammaticae uindicare, nisi haud pauca
Donati interpretes Plinio debere scirem, quem praecipue libris de
lingua latina usum esse supra uidimus.

Footnote 114: Pro articulo enim latini ad explendas octo partes
interiectionem, a graecis aduerbio adnumeratam (cf. Dion. Thr.
p. 642, 3. 11. 17) addiderunt, quam Varroni notam fuisse ostendit
fr. 81.

Absoluisse Varronem octoginta tres annos natum a. ab u. c. DCCXXI
libros disciplinarum Ritschelius l.s. p. 53