finxeram: et eam feci grandem, non quantum erat, quod scire
non poteram; sed quantum libuit, undiqueversum sane finitam. Te autem,
Domine, ex omni parte ambientem et penetrantem eam, sed usquequaque
infinitum: tanquam si mare esset ubique, et undique per immensa infinitum
solum mare, et haberet intra se spongiam quamlibet magnam, sed finitam
tamen; plena esset utique spongia illa ex omni sua parte ex immenso mari:
sic creaturam tuam finitam, te infinito plenam putabam, et dicebam: Ecce
Deus, et ecce quae creavit Deus, et bonus Deus, atque his validissime
longissimeque praestantior; sed tamen bonus bona creavit, et ecce quomodo
{108} ambit atque implet ea. Ubi ergo malum, et unde, et qua huc irrepsit?
Quae radix ejus, et quod semen ejus? An omnino non est? Cur ergo timemus et
cavemus quod non est? Aut si inaniter timemus, certe vel timor ipse malum
est, quo incassum stimulatur et excruciatur cor: et tanto gravius malum,
quanto non est quod timeamus, et timemus. Idcirco aut est malum quod
timemus, aut hoc malum est quia timemus. Unde est igitur, quoniam Deus
fecit haec omnia, bonus bona? Majus quidem et summum bonum minora fecit
bona, sed tamen et creans et creata bona sunt omnia. Unde est malum? An
unde fecit ea*, materies aliqua mala erat, et formavit atque ordinavit eam,
sed reliquit aliquid in illa, quod in bonum non converteret? Cur et hoc? An
impotens erat totum vertere et commutare, ut nihil mali remaneret, cum sit
omnipotens? Postremo, cur inde aliquid facere voluit, ac non potius eadem
omnipotentia fecit ut nulla esset omnino? Aut vero existere poterat contra
ejus voluntatem? Aut si aeterna erat, cur tam diu per infinita retro spatia
temporum, sic eam sivit esse, ac tanto post placuit aliquid ex ea facere?
Aut jam si subito aliquid voluit agere, hoc potius ageret omnipotens, ut
illa non esset, atque ipse solus esset totum, verum et summum et infinitum
bonum. Aut si non erat bene ut non aliquid boni etiam fabricaretur*, et
conderet qui bonus erat; illa sublata et ad nihilum redacta materia quae
mala erat, bonam ipse institueret unde omnia crearet. Non enim esset
omnipotens, si condere non posset aliquid boni, nisi ea, quam non ipse
condiderat, adjuvaretur materia. Talia volvebam pectore misero, ingravidato
curis mordacissimis de timore mortis, et non inventa veritate: stabiliter
tamen haerebat in corde meo, in catholica Ecclesia fides Christi tui Domini
et Salvatoris nostri; in multis quidem adhuc informis, et praeter