uno die utrumque
exhibeatur; addo etiam tertium, an ad furtum de domo aliena, si subest
occasio; addo et quartum, an ad committendum adulterium, si et inde simul
facultas aperitur, si omnia concurrant in unum articulum temporis,
pariterque cupiantur omnia quae simul agi nequeunt: discerpunt enim animum
sibimet adversantibus quatuor voluntatibus, vel etiam pluribus in tanta
copia rerum quae appetuntur, nec tamen tantam multitudinem diversarum
substantiarum solent dicere: ita et in bonis voluntatibus. Nam quaero ab
eis utrum bonum sit delectari lectione Apostoli, et utrum bonum sit
delectari psalmo {141} sobrio, et utrum bonum sit Evangelium disserere.
Respondebunt ad singula: Bonum. Quid si ergo pariter delectent omnia
simulque uno tempore? Nonne diversae voluntates distendunt cor hominis, dum
deliberatur quid potissimum arripiamus? Et omnes bonae sunt, et certant
secum, donec eligatur unum, quo feratur tota voluntas una, quae in plures
dividebatur. Ita etiam cum aeternitas delectat superius, et temporalis boni
voluptas retentat inferius, eadem anima est non tota voluntate illud aut
hoc volens; et ideo discerpitur gravi molestia, dum illud veritate
praeponit, hoc familiaritate non ponit*.

[Sidenote: XI. Lucta spiritus et carnis in Augustino.]

25. Sic aegrotabam et excruciabar accusans memetipsum solito acerbius
nimis, ac volvens et versans me in vinculo meo, donec abrumperetur totum
quo jam exiguo tenebar, sed tenebar tamen. Et instabas tu in occultis meis,
Domine, severa misericordia, flagella ingeminans timoris et pudoris, ne
rursus cessarem, et non abrumperetur idipsum exiguum et tenue quod
remanserat; et revalesceret iterum, et me robustius alligaret. Dicebam enim
apud me intus: Ecce modo fiat, modo fiat. Et cum verbo jam ibam in
placitum. Jam pene faciebam, et non faciebam: nec relabebar tamen in
pristina, sed de proximo stabam, et respirabam. Et item conabar, et paulo
minus ibi eram, et paulo minus jamjamque attingebam et tenebam; et non ibi
eram, nec attingebam, nec tenebam, haesitans mori morti, et vitae vivere;
plusque in me valebat deterius inolitum, quam melius insolitum: punctumque
ipsum temporis quo aliud futurus eram, quanto propius admovebatur, tanto
ampliorem incutiebat horrorem; sed non recutiebat retro, nec avertebat, sed
suspendebat.

26. Retinebant nugae nugarum, et vanitates vanitatum* antiquae amicae meae,
et succutiebant vestem meam carneam, et submurmurabant: Dimittisne nos? et
a momento isto