t, sicut
vox impressa per aures vestigio quo recoleretur*, quasi sonaret cum jam non
sonaret; aut sicut odor dum transit et evanescit in ventos, olfactum
afficit, unde trajicit in memoriam imaginem sui quam reminiscendo
repetamus; aut sicut cibus qui certe in ventre jam non sapit, et tamen in
memoria quasi sapit; aut sicut aliquid quod corpore tangendo sentitur, quod
etiam separatum a nobis imaginatur memoria. Istae quippe res non
intromittuntur ad eam, sed earum solae imagines mira celeritate capiuntur,
et miris tanquam cellis reponuntur, et mirabiliter recordando proferuntur.

[Sidenote: X. Disciplinae in memoriam non introducuntur per sensus, sed ex
ejus abditiore sinu eruuntur.]

17. At vero cum audio tria genera esse quaestionum, an sit, quid sit, quale
sit; sonorum quidem quibus haec verba {176} confecta sunt imagines teneo,
et eos per auras* cum strepitu transisse ac jam non esse scio. Res vero
ipsas quae illis significantur sonis neque ullo sensu corporis attigi,
neque uspiam vidi praeter animum meum, et in memoria recondidi non imagines
earum, sed ipsas; quae unde ad me intraverint, dicant si possunt*. Nam
percurro januas omnes carnis meae, nec invenio qua earum ingressae sint.
Quippe oculi dicunt: Si coloratae sunt, nos eas nuntiavimus. Aures dicunt:
Si sonuerunt, a nobis indicatae sunt. Nares dicunt: Si oluerunt, per nos
transierunt. Dicit etiam sensus gustandi: Si sapor non est, nihil me
interroges. Tactus dicit: Si corpulentum non est, non contrectavi; si non
contrectavi, non indicavi. Unde et qua haec intraverunt in memoriam meam?
Nescio quomodo; nam cum ea didici non credidi alieno cordi, sed in meo
recognovi, et vera esse approbavi, et commendavi ei, tanquam reponens unde
proferrem cum vellem. Ibi ergo erant et antequam ea didicissem, sed in
memoria non erant. Ubi ergo, aut quare cum dicerentur agnovi, et dixi: Ita
est, verum est; nisi quia jam erant in memoria, sed tam remota et retrusa
quasi in caveis abditioribus, ut nisi admonente aliquo eruerentur, ea
fortasse cogitare non possem?

[Sidenote: XI. Quid sit discere.]

18. Quocirca invenimus nihil esse aliud discere ista, quorum non per sensus
haurimus imagines, sed sine imaginibus sicuti sunt per seipsa intus
cernimus; nisi ea quae passim atque indisposite memoria continebat,
cogitando quasi colligere, atque animadvertendo curare, ut tanquam ad manum
posita in ipsa memoria, ubi sparsa prius et neglecta latitabant, jam
familiari intentioni facile oc