mur plagas coeli, aut siderum intervalla dimetimur*, vel terrae
libramenta quaerimus: ego sum qui memini, ego animus. Non ita mirum, si a
me longe est quidquid ego non sum. Quid autem propinquius meipso mihi? Et
ecce memoriae meae vis non comprehenditur a me, cum ipsum me non dicam
praeter illam. Quid enim dicturus sum quando mihi certum est meminisse me
oblivionem? An dicturus sum non esse in memoria mea quod memini? an
dicturus sum ad hoc inesse oblivionem in memoria mea, ut {180} non
obliviscar? Utrumque absurdissimum est. Quid illud tertium? quo pacto dicam
imaginem oblivionis teneri memoria mea, non ipsam oblivionem, cum eam
memini? Quo pacto et hoc dicam, quandoquidem cum imprimitur rei cujusque
imago in memoria, prius necesse est ut adsit res ipsa unde illa imago
possit imprimi? Sic enim Carthaginis memini, sic omnium locorum quibus
interfui, sic facies hominum quas vidi, et caeterorum sensuum nuntiata, sic
ipsius corporis salutem sive dolorem. Cum praesto essent ista, cepit ab eis
imagines memoria quas intuerer praesentes, et retractarem animo cum illa et
absentia reminiscerer. Si ergo per imaginem suam non per seipsam in memoria
tenetur oblivio, ipsa utique aderat ut ejus imago caperetur. Cum autem
adesset, quomodo imaginem suam in memoria conscribebat, quando id etiam
quod jam notatum invenit, praesentia sua delet oblivio? Et tamen quocumque
modo, licet sit modus iste incomprehensibilis et inexplicabilis, etiam
ipsam oblivionem meminisse me certus sum, qua id quod meminerimus obruitur.

[Sidenote: XVII. Magna memoriae vis, sed ultra progrediendum ut attingatur
Deus.]

26. Magna vis est memoriae, nescio quid horrendum, Deus meus, profunda et
infinita multiplicitas; et hoc animus est, et hoc ego ipse sum. Quid ergo
sum, Deus meus? quae natura sum? Varia, multimoda vita, et immensa
vehementer. Ecce in memoriae meae campis et antris et cavernis
innumerabilibus, atque innumerabiliter plenis innumerabilium rerum
generibus, sive per imagines, sicut omnium corporum; sive per praesentiam,
sicut artium; sive per nescio quas notiones vel notationes, sicut
affectionum animi, quas et cum animus non patitur, memoria tenet, cum in
animo sit quidquid est in memoria: per haec omnia discurro et volito; hac
illac penetro etiam quantum possum, et finis nusquam; tanta vis est
memoriae tanta vitae vis est in homine vivente mortaliter! Quid igitur
agam, tu vera mea vita Deus meus? Transibo et hanc vim meam quae memoria
vocatur, tran