s explorandi me; in hoc pene nulla est. Nam et a voluptatibus
carnis, et a curiositate supervacanea cognoscendi, video quantum assecutus
sim posse refrenare animum meum, cum eis rebus careo, vel voluntate, vel
cum absunt*[285]. Tunc enim me interrogo, quam magis minusve mihi molestum
sit non habere. Divitiae vero quae ob hoc expetuntur, ut alicui trium
istarum cupiditatum, vel duabus earum, vel omnibus serviant, si
persentiscere non potest animus utrum eas habens contemnat, possunt et
dimitti ut se probet. Laude vero ut careamus, atque in eo experiamur quid
possumus, numquid male vivendum est, et tam perdite atque immaniter, ut
nemo nos noverit qui non detestetur? Quae major dementia dici aut cogitari
potest? At si bonae vitae bonorumque operum comes et solet et debet esse
laudatio, tam comitatum ejus, quam ipsam bonam vitam deseri non oportet.
Non autem sentio sine quo esse aut aequo animo aut aegre possim, nisi cum
abfuerit.

{199}

61. Quid igitur tibi in hoc genere tentationis, Domine, confiteor? quid,
nisi delectari me laudibus; sed amplius ipsa veritate quam laudibus? Nam si
mihi proponatur utrum malim furens, aut in omnibus rebus errans, ab omnibus
hominibus laudari; an constans, et in veritate certissimus, ab omnibus
vituperari; video quid eligam. Verumtamen nollem ut vel augeret mihi
gaudium cujuslibet boni mei suffragatio oris alieni. Sed auget, fateor; non
solum, sed et vituperatio minuit. Et cum ista miseria mea perturbor,
subintrat mihi excusatio, quae qualis sit, tu scis, Deus; nam me incertum
facit. Quia enim nobis imperasti non tantum continentiam, id est, a quibus
rebus amorem cohibeamus, verum etiam justitiam, id est, quo eum conferamus,
nec te tantum voluisti a nobis, verum etiam proximum diligi, saepe mihi
videor de profectu aut spe proximi delectari, cum bene intelligentis laude
delector; et rursus ejus malo contristari, cum eum audio vituperare quod
aut ignorat, aut bonum est. Nam et contristor aliquando laudibus meis, cum
vel ea laudantur in me, in quibus ipse mihi displiceo; vel etiam bona
minora et levia pluris aestimantur quam aestimanda sunt. Sed rursus, unde
scio an propterea sic afficior, quia nolo de meipso a me dissentire
laudatorem meum; non quia illius utilitate moveor, sed quia eadem bona quae
mihi in me placent, jucundiora mihi sunt cum et alteri placent? Quodammodo
enim non ego laudor, cum de me sententia mea non laudatur; quandoquidem aut
illa laudantur quae mihi displicent, aut illa