ens; et mel defruto, lene aspero,
nihil tunc gustando neque contrectando, sed reminiscendo antepono.

14. Intus haec ago, in aula ingenti memoriae meae. Ibi enim mihi coelum et
terra et mare praesto sunt, cum omnibus quae in eis sentire potui, praeter
illa quae oblitus sum. Ibi mihi et ipse occurro, meque recolo, quid,
quando, et ubi egerim, quoque modo cum agerem affectus fuerim. Ibi sunt
omnia quae sive experta a me sive credita memini. Ex eadem copia etiam
similitudines rerum vel expertarum, vel ex eis quas expertus sum
creditarum, alias atque alias et ipse contexo praeteritis; atque ex his
etiam futuras actiones et eventa et spes, et haec omnia rursus quasi
praesentia meditor. "Faciam hoc aut* illud," dico apud me in ipso ingenti
sinu animi mei pleno tot et tantarum rerum imaginibus; "et hoc {175} aut
illud sequetur." "O si esset hoc aut illud!" "Avertat Deus hoc aut illud!"
Dico apud me ista: et cum dico, praesto sunt imagines omnium quae dico ex
eodem thesauro memoriae, nec omnino aliquid eorum dicerem si defuissent.

15. Magna ista vis est memoriae, magna nimis, Deus meus, penetrale amplum
et infinitum. Quis ad fundum ejus pervenit? Et vis est haec animi mei,
atque ad meam naturam pertinet; nec ego ipse capio totum quod sum. Ergo
animus ad habendum seipsum angustus est. Et ubi sit, quod sui non capit*?
Numquid extra ipsum ac non in ipso? Quomodo ergo non capit? Multa mihi
super hoc oboritur admiratio, stupor apprehendit me. Et eunt homines
admirari alta montium, et ingentes fluctus maris, et latissimos lapsus
fluminum, et Oceani ambitum, et gyros siderum, et relinquunt seipsos; nec
mirantur, quod haec omnia cum dicerem, non ea videbam oculis, nec tamen
dicerem nisi montes et fluctus et flumina et sidera quae vidi, et Oceanum
quem credidi, intus in memoria mea viderem spatiis tam ingentibus quasi
foris viderem: nec ea tamen videndo absorbui quando vidi oculis; nec ipsa
sunt apud me, sed imagines eorum. Et novi quid ex quo sensu corporis
impressum sit mihi.

[Sidenote: IX. Memoria disciplinarum.]

16. Sed non ea sola gestat immensa ista capacitas memoriae meae. Hic sunt
et illa omnia quae de doctrinis liberalibus percepta nondum exciderunt,
quasi remota interiore loco, non loco*; nec eorum imagines, sed res ipsas
gero. Nam quid sit litteratura, quid peritia disputandi, quot genera
quaestionum, quidquid horum scio sic hic* est in memoria mea, ut non
retenta imagine rem foris reliquerim, aut sonuerit et praeterieri