t van den hof hadden wij landkaarten opgehangen:
de kaart van Europa met de oorlogvoerende staten, de kaart der
Rhijnprovincie. Wij volgden de bewegingen der Russen rond
Lemberg en Koenigsberg. Misleid door de al te optimistische
belgische dagbladen zagen wij ze in onzen geest al oprukken naar
Berlijn en dan keken wij naar de Rhijnprovincie hoe wij die bij Belgie
en Holland en Frankrijk gingen voegen. Hoe leuk zou het niet zijn,
toekomend jaar, met een belgisch abonnement, een reisje te doen
langs den Rhijn en er Rudesheimer te drinken alsof wij t' huis
waren...

Die voorstellingen schijnen nu kinderachtig en belachelijk. Maar in
de eerste dagen van Augustus had de groote massa van ons volk
niet het minste benul van de vervaarlijke oorlogsmachine die
Duitschland op ons had afgezonden. De generale staf en de
overheden alleen wisten van het half millioen-sterke leger dat de
Maas was overgekomen en zich tegenover de Gethe in front had
gesteld. Het volk wist wat het las in zijn kranten: de wonderbare
weerstand van Luik en hoe de duitsche regimenten er letterlijk
werden neergemaaid, de weerstand op de Gethe met den slag van
Haelen, waar heele skadronnen duitsche dragonders sneuvelden
en de vijand wijken moest, dooden en gekwetsten op het slagveld
achterlatend.

Doch dat waren in werkelijkheid slechts incidenten, ontmoetingen
van voorposten, heel ons legertje van 180.000 man en in
werkelijkheid misschien maar 120.000, zijnde enkel een voorpost
van de groote krijgsmachten van Frankrijk en Engeland die ons
tijdig hadden moeten ruggesteunen.

De droeve waarheid was dat ons leger zich eerst achter de Gethe,
daarna achter de Dijle had moeten terugtrekken uit vrees van zijn
linkervleugel omsingeld te zien door aanzienlijke legermachten die
reeds op Aerschot en Diest dregen. De Franschen konden eerst op
18 Augustus de Maas-bruggen van Hastiere tot Namen bezetten en
het gros van hun 5de leger was toen nog maar in aantocht te
Philippeville. De Engelschen hadden maar juist Maubeuge bereikt.
Geen aansluiting dus met het belgisch leger. Maar daar gaven de
kranten geen uitleg over. Wij wisten alleen dat op 20 Augustus ons
leger blinnen de Antwerpsche vesting was samen getrokken en
dienzelfden dag Brussel door de Duitschers werd bezet.

Toch werden de dagbladen met gretigheid gelezen in die dagen. Er
gebeurde zooveel om en rond den oorlog en dat mocht verteld
worden. Zoo vernamen wij achtereenvolgens de verschrikkelijke
wandaden de