origo
_quaerenda esset: illi docent hoc tamdiu
facien_dum esse, donec 5
perueniatur eo ut res cum sono uerbi aliqua similitudine
concinat, ut cum dicimus aeris tinnitum, equorum hinnitum,
ouium balatum, tubarum clangorem, stridorem catenarum.
perspicis enim haec uerba ita sonare, ut ipsae res
quae his uerbis significantur. sed quia sunt res quae non 10
sonant, in his similitudinem tactus ualere, ut si leniter uel
aspere sensum tangunt, lenitas uel asperitas litterarum ut
tangit auditum, sic eis nomina pepererit, ut ipsum lene
cum dicimus leniter sonat. quis item asperitatem non et
ipso nomine asperam iudicet? lene est auribus cum dicimus 15
uoluptas, asperum cum dicimus crux. ita res ipsae
afficiunt ut uerba sentiuntur. mel, quam suauiter gustum
res ipsa, tam leniter nomine tangit auditum; acre in utroque
asperum est; lana et uepres ut audiuntur uerba sic
illa tanguntur. haec quasi cunabula uerborum esse crediderunt, 20
ubi sensus rerum cum sonorum sensu concordaret.
hinc ad ipsarum inter se rerum similitudinem processisse
licentiam nominandi, ut cum uerbi causa crux propterea
dicta sit, quod ipsius uerbi asperitas cum doloris quem
crux efficit asperitate concordet, crura tamen non propter 25
asperitatem doloris, sed quod longitudine atque duritie
inter membra cetera sint ligno crucis similiora, sic appellata
sunt. inde ad abusionem uentum, ut usurpetur nomen
non rei similis sed quasi uicinae. quid enim simile habet
significatio parui et minuti, cum possit paruum esse, quod 30
non modo nihil minutum sit sed aliquid etiam creuerit?
dicimus tamen propter quandam uicinitatem minutum pro
paruo. sed haec abusio in potestate loquentis est, habet
enim paruum ut minutum non dicat. illud magis pertinet
ad id quod nunc uolumus ostendere, quod cum piscina 35
dicitur in balneis, in qua piscium nihil sit nihilque simile
piscibus habeat, uidetur tamen a piscibus dicta propter
aquam, ubi piscibus uita est. ita uocabulum non translatum
similitudine, sed quadam uicinitate usurpatum est. quod si
quis dicat homines piscibus similes natando fieri et inde 40
piscinae nomen esse natum, stultum est repugnare, cum
ab re neutrum abhorreat et utrumque lateat. illud tamen
bene accidit, quod hoc uno exemplo diiudicare iam possumus,
qui distet origo uerbi quae de uicinitate arripitur
ab ea quae de similitudine ducitur. hinc facta progressio 45
u