st. ipsa uero bella
uel arma, quae gesta aut gestata (_corr. Vsener pro_ ingesta
_ex D in quo_ igestata) sunt ab Aenea (ipsa inquam quae cum
gererentur atque essent uidebantur quaeque si nunc adessent
uel digito monstrare possemus aut tangere, quae etiamsi non
cogitentur non eo tamen fit ut non fuerint) ipsa ergo per se
nec uerba sunt nec dicibilia nec dictiones, sed res quae iam
proprio nomine res uocantur. tractandum est igitur nobis in
hac parte dialecticae de uerbis, de dicibilibus, de
dictionibus, de rebus. in quibus omnibus cum partim uerba
significentur partim non uerba, nihil est tamen, de quo non
uerbis disputare necesse sit. itaque de his primo disputetur
per quae de ceteris disputare conceditur.

ADNOTATIO CRITICA
Augustini libelli de dialectica tres habui codices. Bernenses
duos meum in usum contulit accuratissime H. Vsener meus:
B = codex Bernensis 363, de quo Vsener haec scribit:
Bongarsi nomen primo secundo ultimo folio inscriptum est,
qui unde codicem nactus sit non magis liquet quam unde sua
hauserit F. Ritterus Hor. I praef. p. XXXII. codex est
quadratus. schedis constat membranaceis CLXXXXVII.
conpositus est uno quinione qui primo loco collocatus est
et XXIIII quaternionibus; sed excisae sunt quaternionis XI
duae schedae, quat. XXII una, quat. XXV duae. scriptus esse
uidetur saeculo aeui n. VIII exeunte uel incunte VIIII
litteris saxonicis. uersuum numerus in alia scheda alius,
nam litterarum uersuumque species minime aequabilis. cum in
Seruio paginae uersus continuos exhibeant, in Fortunatiano
(cf. C. Halm praef. rhet. lat. min. p. VIII) eisque quae
hunc secuntur bipertitae, in Horatio nonnumquam tripertitae
uel adeo quadripertitae sunt.

_folio 153u. leguntur:_
{-c} {.} chIRII {*starting above h: consulis} for|
TuNaTIaNI {.} aRTIs Rhe|TORICe lib {.} III {.} expl.
IN|cIpIT {.} auRElII {.} au|GUSTINI {.} de dialecTica

_C = cod. Bern. 548 saeculi decimi, litteris scriptus quae
perquam similes longobardicis sunt, non raro euanidis; tituli_
INCIPIT TRACTATUS SCI AGI INDIALECTICA
_extremae litterae legi uix possunt, sed manifesta est
subscriptio_
EXPLICIT FELICITE TRAC|TATus BEATI AuGuSTINI IN dIAlECTICA

_P = cod. Paris. lat. 7730 saeculi undecimi, quem Carolus Morel
in usum meum contulit. D = cod. Darmstadiensis 166 cuius
scripturas e W. Creceli editione opuscu