lle currit ille non currit' quaestio
est, utrum currat an non. 'curre' autem et 'non curre' non
facit quaestionem, utrum currat. nulla quidem quaestio hic
potest intellegi utrum currere debeat an non. hoc enim ex
aientia et negatione natum est, ut 'currere debet' et
'currere non debet'. hoc facit et optatiuus modus. cum enim
plena sit sententia cum dicimus 'utinam scribam' et 'utinam
non scribam', non potest hinc nasci quaestio, utrum scribam
an non: sed pleraque talia sunt, haec ad exemplum sufficiant.
quod ergo fuerit iunctum ex nomine et uerbo, si plenum nomen
et plenum uerbum sit, necessario facit sententiam, sed non
necessario facit proloquium. si enim est, quod iam est,
affirmari et negari potest, et supra diximus multa dici plena
sententia, quae tamen affirmari et negari non possint. plenum
igitur proloquium est 'omnis homo animal est', et quamuis
natura illud exigat, ut primo nomen et postea uerbum dicatur,
ut dictum est, non desinit uerum esse proloquium etiam si
dicas 'animal est omnis homo'. IIII 338 p. 97 Gr.: Quippe in
ditione mea (_dialectica loquitur_) iureque consistunt
sex normae, quis constant ceterae disciplinae. nam prima est
de loquendo, secunda de eloquendo, tertia de proloquendo,
quarta de proloquiorum summa, quinta de iudicando quae
pertinet ad iudicationem poetarum et carminum, sexta de
dicendo quae (_libri_ quae dicenda) rhetoribus commodata est.
in prima autem parte quaeritur quid sit genus, quid forma,
quid differentia, quid accidens, quid uero proprium, quid
definitio, quid totum, quid pars, qui in diuidendo modus, qui
in partiendo, quid sit aequiuocum, quid uniuocum, quid (ut
ita dicam) pluriuocum ... in secunda uero, quam de eloquendo
diximus, quaeritur, quid sit nomen, quid uerbum, quid ex his
iunctum, quae ex his subiectiua pars sententiae sit, quae
declaratiua, qui subiectivae modus sit, qui declaratiuae,
quatenus nomen accipiatur, quatenus uerbum, quatenus sit
perfecta sententia ut possit esse proloquium. excipit hanc
pars tertia de proloquendo. in ea quaeritur,... quae sint
differentiae proloquiorum in quantitate, quae in qualitate,
quid uniuersale sit, quid particulare, quid indefinitum, quae
sint aientia, quae negantia, quam uim habeant singula, et
quemadmodum inter se affecta sint. hinc progeditur ad quartam
partem, quam esse diximus de proloquiorum summa. in ea
quaeritur, quid sit sumptum, quid illa