potest. tertia
uero persona non hominis tantum est, sed aliarum etiam
rerum et simul ac dicta fuerit non continuo intellegitur,
nisi forte de deo dicatur aliquid, quod de eo solo possit
intellegi, ut cum dicimus 'pluit' iam potest esse uerum aut
falsum, cum non addamus nomen, quia notum est qui pluit. cum
uero dicimus 'disputat', cum aliquid iam significet, non
tamen uerum aut falsum dici potest, si nomen non addatur. et
quamuis de homine hoc tantum possit intellegi, quia non de
uno dici potest, necessario subdendum est nomen. et
'resistit' cum dicimus, tertia uerbi persona est, exigit enim
nomen non hominis tantum sed cuius libet quod resistere
potest. prima igitur et secunda persona et de homine tantum
possunt intellegi et solae dictae possunt aut uerae aut
falsae dici, quia cum his etiam nomina intelleguntur. tertia
uero et non omnis sola dici potest et non de solo homine
intellegitur. quod ergo fuerit ex nominatiuo casu nominis et
tertia uerbi persona coniunctum, proloquium dicitur, ita ut
iam necessario aut uerum sit aut falsum aut dubium. namque
'homo animal est' omnes iudicamus uerum esse, et 'omne animal
homo est' omnes iudicamus falsum. 'ille disputat', quamuis
necessario aut disputet aut non disputet, nobis tamen dubium
est, alterum enim (_sic ci. Vsener pro_ alterum, nihil) horum
intellegimus necessarium esse, sed quid horum sit nescimus.
ubi uero illa uerba sunt, quae impersonalia dicuntur, non ex
nominatiuo casu impletur sententia, sed alios casus recipit,
ut 'disputatur' cum dicitur, plena sententia est, si
ablatiuum adiungas, hoc est 'a Cicerone', et 'poenitet' cum
dicitur plena sententia est, si accusatiuum adiungas, id est
'Ciceronem' et sunt multa alia. illud tamen constat,
personalia uerba non implere sententiam, nisi cum nominatiuo
casu et tertia uerbi persona. sunt etiam sententiae, quae
quamuis constent ex nomine et uerbo, affirmari tamen aut
negari non possunt, quae non proloquia, sed eloquia dicere
nonnullis placuit, ut est modus imperatiuus. cum dicimus
'Aiax curre', iam plena sententia est, nam nec solum
intellegi sed etiam fieri potest quod dicimus (_libri_
dicis), negari tamen non potest, non enim hoc negat,
qui dixerit 'noli currere'. hoc enim non est aduersum ei quod
dictum est 'curre', ut hoc sit uerum illud falsum, ut possit
nasci quaestio. nam de aientia et negatione quaestio sine
dubio nascitur, ut 'i