t videri id quod non est. Et qui narrant
praeterita, non utique narrarent*, si animo illa non cernerent: quae si
nulla essent cerni omnino non possent. Sunt ergo et futura et praeterita."

[Sidenote: XVIII. Quomodo praeterita et futura tempora sint praesentia.]

23. Sine me, Domine, amplius quaerere; spes mea, non conturbetur intentio
mea. Si enim sunt futura et praeterita, volo scire ubi sint. Quod si nondum
valeo, scio tamen ubicumque sunt, non ibi ea futura esse, aut praeterita,
sed praesentia. Nam si et ibi futura sunt, nondum ibi sunt; si et ibi
praeterita sunt, jam non ibi sunt. Ubicumque ergo sunt quaecumque sunt, non
sunt nisi praesentia. Quanquam praeterita cum vera narrantur, ex memoria
proferuntur non res ipsae quae praeterierunt, sed verba concepta ex
imaginibus earum, quae in animo velut vestigia per sensus praetereundo
fixerunt. Pueritia quippe mea quae jam non est, in tempore praeterito est
quod jam non est, imaginem vero ejus cum eam recolo et narro, in praesenti
tempore intueor, quia est adhuc in memoria mea. Utrum similis causa sit
etiam praedicendorum futurorum, ut rerum quae nondum sunt, jam existentes
praesentiantur imagines*; confiteor, Deus meus, nescio. Illud sane scio,
nos plerumque praemeditari futuras actiones nostras, eamque
praemeditationem esse praesentem, actionem autem quam praemeditamur nondum
esse, quia futura est; quam cum aggressi fuerimus, et quod praemeditabamur
agere coeperimus, tunc erit illa actio, quia tunc non futura sed praesens
est*. {217}

24. Quoquo modo se itaque habeat arcana praesensio futurorum, videri nisi
quod est non potest. Quod autem jam est, non futurum sed praesens est. Cum
ergo videri dicuntur futura, non ipsa quae nondum sunt, id est quae futura
sunt, sed eorum causae, vel signa forsitan videntur, quae jam sunt; ideo
non futura, sed praesentia sunt jam videntibus, ex quibus futura
praedicantur animo concepta. Quae rursus conceptiones jam sunt, et eas
praesentes apud se intuentur qui illa praedicunt. Loquatur mihi aliquod
exemplum tanta rerum numerositas. Intueor auroram, oriturum solem
praenuntio: quod intueor, praesens est; quod praenuntio, futurum: non sol
futurus qui jam est, sed ortus ejus qui nondum est: tamen etiam ortum ipsum
nisi animo imaginarer, sicut modo cum id loquor, non eum possem praedicere.
Sed nec illa aurora quam in coelo video, solis ortus est, quamvis eum
praecedat; nec illa imaginatio in animo meo: quae duo praesentia cernuntur,
ut futuru