rigines de la France contemporaine_
kwam uit in 1875, de volgende deelen die de Revolutie behandelen--en
daarom is 't hier vooral te doen--verschenen sinds 1878.

[30] _Zucht naar vereeniging met de natuur_. Taine. _Vie et
correspondance_, de brief van 10 Maart 1849 aan Prevost Paradol.

[31] "_Decrire une ame humaine._"--_De l'Intelligence_. (3e ed.) I
p. 21.

[32] _"Il ressemble a un homme."_--_Vie et opinions de M. Graindorge_.
p. 324.

[33] _Beschouwing van de kunst_.--_De l'ideal dans l'art_ (ed. 1867)
p. 129-131.

[34] _Vraagt hij_.--Aan George Brandes, brief van 30 Januari 1875.

[35] _Het groote vraagstuk_.--Zie Julius Clausen. _Scandinavismen
historisk fremstillet_, p. 85 vv. over de ontwikkeling dier richting in
1845.

[36] _De leus van B. Bjoernson_.--J. Clausen l.l. p. 211.

[37] _Het werk in Noorwegen na 1870_.--Vgl. vooral het programma van
Johan Sverdrup, den grooten Noorschen staatsman, in een brief van 1870
meegedeeld in Halvorsen's _Norsk Forfatter-lexicon_. V p. 574, en voor
het staatsleven in Noorwegen, verder het geheele artikel. Zie ook de
inleiding van H. Haug's art. _Det norske Samlingsparti. Tilskueren_,
1905. p. 792.

[38] _Sinds_ 1884 en '85.--Vgl. Ibsen's brief aan B. Bjoernson van 28
Maart 1884, en H. Jaeger. _Henrik Ibsen_ p. 280 over Ibsen's bezoek aan
Noorwegen in 1885. Zie ook Laura Kieler. _Silhouetter_. p. 12.

[39] _Revolutie en pietisme in Catilina_.--Vgl. H. Jaeger. _H. Ibsen og
hans vaerker, en fremstiling i grundrids_. p. 8, 9. R. Woerner. _H.
Ibsen_. p. 29.

[40] _Pietisme en mysterie_.--Vgl. Collin. _H. Ibsen's dramatiske
Bygningsstil. Tilskueren_. Aug. 1906.

[41] _De krijgers op Helgeland_.--In Augustus 1857 voltooid, in November
1858 te Christiania vertoond.

[42] _De mijnwerker_.--Reeds 1851 verschenen. Een eerste omwerking
verscheen in 1863. In de uitgaaf der gedichten van 1871 (In de 4e
uitgaaf der _Digte_, die ik gebruik, 1882, staat _Bergmanden_ p. 17)
komt dan een tweede ingrijpende omwerking voor. Ik volg in mijn
_Inleiding_ natuurlijk de eerste versie, die het zuiverste beeld geeft.
Een vergelijking der beide eerste versies geeft R. Woerner's _Henrik
Ibsen_ I p. 397, zie ook aldaar p. 327. Hij heeft echter niet het belang
begrepen van de oorspronkelijke voorstelling van het gedicht.

[43] _H. Steffens_.--Toespeling op zijn _Beitraege zur inneren
Naturgeschichte der Erde_. 1801. Vgl. daarover R. Haym. _Die romantische
Schule_. p. 626-630.

[44] _Ib