kiezen tusschen de
verschillende richtingen. Was de ziel slechts eene schim, die spookte
in een huis vol zonden? Of was het lichaam waarlijk eene
verpersoonlijking van de ziel, zooals Giordano Bruno beweert. De
scheiding van geest en materie was een geheim, evenals de eenwording
van geest en materie een geheim was. Hij vroeg zich af of de
psychologie ooit zou opgevoerd worden tot zulk eene absolute
wetenschap, dat zelfs de kleinste bron van het leven ons geopenbaard
zou worden. Zooals zij nu was, begrepen wij onszelven altijd verkeerd
en anderen in het geheel niet. Ondervinding was van geene ethische
waarde. Het was slechts een naam, die de menschen gaven aan hunne
mistastingen. Zedemeesters beschouwden ze in den regel als eene
waarschuwing, hechtten ethische waarde aan ze bij de vorming van
karakters, prezen ze als iets, dat ons leerde, wat wij volgen, wat
ontwijken moesten, maar er was geene oorspronkelijke kracht in
ondervinding. Ze was evenmin een middel tot handeling als het geweten.
Het eenige, wat ze aanduidde, was: dat de toekomst gelijk zou zijn aan
het verleden en dat men de zonde, die men eens gedaan had met afschuw,
nog vele malen zou doen met genot.

Het was duidelijk, dat de proefondervindelijke methode de eenige was,
waarmee men tot eene wetenschappelijke analyze van passies kon komen,
en zeker was Dorian Gray een prachtig sujet, dat een rijk en
vruchtbaar resultaat beloofde. Zijne plotselinge opgewonden liefde
voor Sybil Vane was een psychologisch verschijnsel van geen kleine
beteekenis. Zonder twijfel was er veel nieuwsgierigheid bij in het
spel; nieuwsgierigheid en de zucht naar nieuwe sensaties; toch was het
geen eenvoudige maar eene zeer ingewikkelde passie. Wat er in school
van zuiver zinnelijk instinct der jeugd was herschapen door de werking
der verbeelding, veranderd in iets, dat den jongen zelven toescheen
geheel belangeloos te zijn--en het was juist om die reden des te
gevaarlijker.--Want het waren de hartstochten, in de origine waarvan
wij ons bedrogen, die ons het zeerst overheerschten.

Onze zwakste motieven waren die, welke wij ons bewust zijn. Het
gebeurde dikwijls, dat, als wij dachten op anderen proeven te nemen,
wij in werkelijkheid proeven namen op onszelve.

Terwijl Lord Henry hierover zat te droomen, klonk een klop op de deur
en de knecht kwam binnen om hem te herinneren, dat het tijd was zich
voor het diner te kleeden. Hij stond op en zag op straat. De
ondergaande zon had de bov