i instrumento et apparatu, ut ille rex post Alexandrum
maximus hunc a se maiorem ducem cognitum quam quemquam eorum, quos
legisset, fateretur. In eodem tanta prudentia fuit in constituendis
temperandisque civitatibus, tanta aequitas, ut hodie stet Asia Luculli
institutis servandis et quasi vestigiis persequendis. Sed etsi magna cum
utilitate rei publicae, tamen diutius quam vellem tanta vis virtutis atque
ingeni peregrinata afuit ab oculis et fori et curiae. Quin etiam, cum
victor a Mithridatico bello revertisset, inimicorum calumnia triennio
tardius quam debuerat triumphavit. Nos enim consules introduximus paene in
urbem currum clarissimi viri: cuius mihi consilium et auctoritas quid tum
in maximis rebus profuisset dicerem, nisi de me ipso dicendum esset: quod
hoc tempore non est necesse. Itaque privabo illum potius debito testimonio
quam id cum mea laude communicem.

II. 4. Sed quae populari gloria decorari in Lucullo debuerunt, ea fere sunt
et Graecis litteris celebrata et Latinis. Nos autem illa externa cum
multis, haec interiora cum paucis ex ipso saepe cognovimus. Maiore enim
studio Lucullus cum omni litterarum generi tum philosophiae deditus fuit
quam qui illum ignorabant arbitrabantur, nec vero ineunte aetate solum, sed
et pro quaestore aliquot annos et in ipso bello, in quo ita magna rei
militaris esse occupatio solet, ut non multum imperatori sub ipsis pellibus
otii relinquatur. Cum autem e philosophis ingenio scientiaque putaretur
Antiochus, Philonis auditor, excellere, eum secum et quaestor habuit et
post aliquot annos imperator, cumque esset ea memoria, quam ante dixi, ea
saepe audiendo facile cognovit, quae vel semel audita meminisse potuisset.
Delectabatur autem mirifice lectione librorum, de quibus audiebat.

5. Ac vereor interdum ne talium personarum cum amplificare velim, minuam
etiam gloriam. Sunt enim multi qui omnino Graecas non ament litteras,
plures qui philosophiam, reliqui, etiam si haec non improbent, tamen earum
rerum disputationem principibus civitatis non ita decoram putant. Ego
autem, cum Graecas litteras M. Catonem in senectute didicisse acceperim, P.
autem Africani historiae loquantur in legatione illa nobili, quam ante
censuram obiit, Panaetium unum omnino comitem fuisse, nec litterarum
Graecarum nec philosophiae iam ullum auctorem requiro. 6. Restat ut iis
respondeam, qui sermonibus eius modi nolint personas tam gravis illigari.
Quasi vero clarorum virorum aut tacitos congressus esse opo