deratam quamdam intemperantiam. Haec fere de moribus.

XI. De naturis autem sic sentiebat, primum, ut quattuor initiis rerum illis
quintam hanc naturam, ex qua superiores sensus et mentem effici rebantur,
non adhiberet. Statuebat enim ignem esse ipsam naturam, quae quidque
gigneret, et mentem atque sensus. Discrepabat etiam ab isdem quod nullo
modo arbitrabatur quicquam effici posse ab ea, quae expers esset corporis,
cuius generis Xenocrates et superiores etiam animum esse dixerant, nec vero
aut quod efficeret aliquid aut quod efficeretur posse esse non corpus. 40.
Plurima autem in illa tertia philosophiae parte mutavit. In qua primum de
sensibus ipsis quaedam dixit nova, quos iunctos esse censuit e quadam quasi
impulsione oblata extrinsecus, quam ille [Greek: phantasian], nos visum
appellemus licet, et teneamus hoc verbum quidem: erit enim utendum in
reliquo sermone saepius. Sed ad haec, quae visa sunt et quasi accepta
sensibus, adsensionem adiungit animorum, quam esse volt in nobis positam et
voluntariam. 41. Visis non omnibus adiungebat fidem, sed iis solum, quae
propriam quandam haberent declarationem earum rerum, quae viderentur: id
autem visum, cum ipsum per se cerneretur, comprehendibile--feretis hoc? Nos
vero, inquit. Quonam enim modo [Greek: katalepton] diceres?--Sed, cum
acceptum iam et approbatum esset, comprehensionem appellabat, similem iis
rebus, quae manu prehenderentur: ex quo etiam nomen hoc duxerat, cum eo
verbo antea nemo tali in re usus esset, plurimisque idem novis verbis--nova
enim dicebat--usus est. Quod autem erat sensu comprehensum, id ipsum sensum
appellabat, et si ita erat comprehensum, ut convelli ratione non posset,
scientiam: sin aliter, inscientiam nominabat: ex qua exsisteret etiam
opinio, quae esset imbecilla et cum falso incognitoque communis. 42. Sed
inter scientiam et inscientiam comprehensionem illam, quam dixi,
collocabat, eamque neque in rectis neque in pravis numerabat, sed soli
credendum esse dicebat. E quo sensibus etiam fidem tribuebat, quod, ut
supra dixi, comprehensio facta sensibus et vera esse illi et fidelis
videbatur, non quod omnia, quae essent in re, comprehenderet, sed quia
nihil quod cadere in eam posset relinqueret quodque natura quasi normam
scientiae et principium sui dedisset, unde postea notiones rerum in animis
imprimerentur, e quibus non principia solum, sed latiores quaedam ad
rationem inveniendam viae reperiuntur. Errorem autem et temeritatem et
ignorantiam et