iuj elsxiri el nia koro tiun parton de la esperantismo,
kiu estas la plej grava, la plej sankta, tiun ideon, kiu estis
la cxefa celo de la afero de Esperanto, kiu estis la stelo, kiu
cxiam gvidadis cxiujn batalantojn por Esperanto! Ho, ne, ne,
neniam! Kun energia protesto ni forjxetas tiun cxi postulon.
Se nin, la unuajn batalantojn por Esperanto, oni devigos, ke ni
evitu en nia agado cxion idean, ni indigne dissxiros kaj
bruligos cxion, kion ni skribis por Esperanto, ni neniigos kun
doloro la laborojn kaj oferojn de nia tuta vivo, ni forjxetos
malproksimen la verdan stelon, kiu sidas sur nia brusto, kaj ni
ekkrios kun abomeno: Kun tia Esperanto, kiu devas servi
ekskluzive nur al celoj de komerco kaj praktika utileco, ni
volas havi nenion komunan!"

Pale staris Zamenhof en Gxeneva Viktoria-Hall eldirante tiun
frazon per lauxta kaj decida vocxo. Tremiga aplauxdego montris al
li, ke la plejmulto lin komprenis kaj aprobis el tutkoro. Prave
li povis diri, ke gxis nun Esperantistoj estis ne profitantoj,
sed nur batalantoj. Ilin efektive ne gvidis penso pri gajnemo aux
praktika utileco. Ilia celo kaj agiga cxefideo estis ja frateco
kaj justeco inter la popoloj. Tial la parolanto povis dauxri kun
certeco, ke li esprimos la internan senton de cxiuj koroj:

"Tiu cxi ideo akompanadis Esperanton de la unua momento de gxia
naskigxo gxis la nuna tempo. Gxi instigis la auxtoron de
Esperanto, kiam li estis ankoraux malgranda infano; kiam antaux
dudek ok jaroj rondeto da diversgentaj gimnazianoj festis la
unuan signon de vivo de la estonta Esperanto, ili kantis
kanton, en kiu post cxiu strofo estis ripetataj la vortoj:
'Malamikeco de la nacioj falu, falu; jam estas tempo'. Nia
himno kantas pri la 'nova sento, kiu venis en la mondon'; cxiuj
verkoj, vortoj, kaj agoj de la iniciatoro kaj de la unuaj
Esperantistoj cxiam spiras tute klare tiun saman ideon. Neniam
ni kasxis nian ideon; neniam povis esti ecx la plej malgranda
dubo pri gxi, cxar cxio parolis pri gxi.

"Kial do aligxis al ni kaj sindone kaj senprofite laboris kun
ni la personoj, kiuj vidas en Esperanto 'nur lingvon'? Kial ili
ne timis, ke la mondo kulpigos ilin pri granda krimo, nome pri
la deziro helpi al iom-post-ioma unuigxo de la homaro? Cxu ili
ne vidas, ke iliaj paroloj estas kontrauxaj al iliaj propraj
sentoj, kaj ke ili senkonscie revas pri tio sama, pri kio ni
revas, kvankam, pro negxusta timo antaux se