sur vespera tablo estis teo kun trancxajxoj de
sxinko. Laux kredo izraela, tio estis peko kontraux Dio. Religio
malpermesas uzi karnon porkan. Same cxe katolikoj mangxi viandon
vendrede. Sed la patro estis liberkreda. Kial?

En pregxejoj polaj sonoris muzikado de l' orgenoj sub pentrajxoj
flamkoloraj. Tie predikadis elokventaj pastroj, aludante al
eterna gloro de l' martiroj pro patrujo kaj pro Kristo ambaux
krucumitaj. Kial ne farigxi pola kaj kristana?

Tamen, en lernejo, kristaninoj turnis dorson al hebreaj
knabinetoj. Tiel ordonis iaj gepatroj sxovinistaj. Amikecoj
simplakoraj estis disrompitaj. Mokaj vortoj sonis. Kie estis amo
kaj nobleco? La filineto de Zamenhof silente jxetis brakojn
cxirkaux lian kolon. La infano ekkomprenis lian grandan
korsuferon.

El tiaj malamemaj gepatroj multaj ne kredis la instruon kristan.
Ili sxatis nur la kadron eklezian. Cxu do preferi ateismon?

"Oficiala senreligieco (kiu cetere, miksante nekredon je dogmoj
kun nepra nekredo je Dio, ne por cxiuj estas akceptebla) ne
multe helpas al la forigo de la religia diseco inter homoj,
cxar ligi la homojn povas nur sameco _pozitiva_, sed ne
_negativa_. Alproksimigxas inter si nur tiaj du homoj, kiuj
ambaux akceptis por si la samajn religiajn principojn en
difinita formo _konkreta_; sed senreligiulo el unu religio kaj
senreligiulo el alia religio restas cxiam fremdaj al si
reciproke, kiel antauxe. Krom tio, senreligieco, kiu donas al
la homo neniun pozitivan apogon, dauxras ordinare ne longe, kaj
la filoj aux nepoj de senreligiulo ordinare revenas al ia el la
ekzistantaj religioj, almenaux al gxia eksterajxo. Cxiu
konkreta religio, kia ajn gxi estas, heredigxas senfine en
maniero auxtomata, sed abstrakta senreligieco ne povas esti
heredata." [7]

Ateismo negativa ne povas plenigi homan koron. Por la personoj,
kiuj perdis kredon, devas starigxi vere neuxtrala religio, varma,
bela, poezia, bazita sur homa frateco. Ateistoj aux sercxantoj al
Dio cxiugentaj, cxiulandaj, kaj cxiutempaj devas trovi tie
komunan kuragxigon al auxskultado de l' konscienco, komunan
proksimigxon al granda Forto kaj Fonto de l' inspiro fratema.
Kontraux neniu religio gxi estu konstruita kaj cxiuj kredantoj
povu ankaux renkontigxi tie, kiam ili deziros, ekster apartaj
dogmoj. Fakte Zamenhof povus uzi la vorton "etiko" anstataux
"religio", cxar li nek volis, nek pretendis enkonduki novan
kredon aux teologion.

"Lasante al cxiu homo