men. De vertegenwoordigers van de protestantse kerken hebben
ons echter meegedeeld dat de voorlezing van de volledige tekst niet in hun bedoeling
lag, maar door technische moeilijkheden niet overal kon worden verhinderd.
Wanneer echter de katholieke geestelijkheid op deze wijze blijk geeft zich niets
aan te trekken van gevoerde onderhandelingen, dan zijn wij van onze kant gedwongen,
de katholieke Joden als onze ergste vijanden te beschouwen en voor hun onmiddellijk
transport naar het Oosten te zorgen. Dat is geschied. [6.8]

Van der Leeuw, [6.969] die over het hier volgende uitvoerige gegevens verschaft,
acht het onduidelijk waarom bijv. ook de Gereformeerde Joden toen niet gedeporteerd
zijn: misschien omdat er een gebrek aan kennis van de kerkelijke verhoudingen bij
de bezettingsmacht was, of was het een poging om de samenwerking tussen Protestanten
en Katholieken te ondermijnen?
Maar Schmidt heeft ongetwijfeld geweten (hij had zijn spionnen, ook in kerkdiensten)
dat in alle Protestantse kerken behalve in de Hervormde - en daar soms ook omdat
het consigne "geen telegram voorlezen" niet iedere gemeente tijdig bereikt had - het
telegram is voorgelezen. Er valt dan ook nauwelijks aan te twijfelen of de bezettende
macht Probeerde de kerken uit elkaar te spelen.

<96>

Daarbij leek het feit dat de Protestants-gedoopte Christen-Joden niet gedeporteerd
werden een concessie; in de praktijk werd het een chantage-middel. Eind februari
1944 zou Seyss-Inquart schrijven aan Bormann: Ik heb, zoals bekend is, de inmenging
van de kerken in het hele Joodse vraagstuk hoofdzakelijk afgeweerd door de gedoopte
Joden in een gesloten kamp in Nederland bijeen te houden".
Rauters uiteindelijke bedoeling blijkt uit zijn brief van 24 september 1942 aan
Himmler: Die protestantischen Juden sind noch hier, hetgeen zeggen wil: ze komen
later. Aldus Herzberg (134).

Op die zondag, 2 augustus, waren in alle vroegte 213 Rooms-Katholieke Joden
gearresteerd en naar Amersfoort gebracht. De volgende dag werden 44 hunner
vrijgelaten: ze waren "gemengd gehuwd". De overigen gingen naar Westerbork en
92 hunner werden nog in augustus naar Auschwitz gebracht en aldaar vermoord.
Onder hen waren een aantal kloosterlingen: uit het ene gezin Loeb zelfs drie
broers en twee zusters; ook de bekende filosofe Edith Stein, die in haar klooster
te Echt was gearresteerd, samen met haar zuster Rosa die daar portierster geworden
was.
Wielek vertelt: "Niemand van de Joodse vr