omni non modo fortuna, verum etiam spe derelictis conflatam inproborum
manum. Hic tu qua laetitia perfruere, quibus gaudiis exultabis, quanta in
voluptate bacchabere, cum in tanto numero tuorum neque audies virum bonum
quemquam neque videbis! Ad huius vitae studium meditati illi sunt, qui
feruntur, labores tui, iacere humi non solum ad obsidendum stuprum, verum
etiam ad facinus obeundum, vigilare non solum insidiantem somno maritorum,
verum etiam bonis otiosorum. Habes, ubi ostentes tuam illam praeclaram
patientiam famis, frigoris, inopiae rerum omnium, quibus te brevi tempore
confectum esse senties. Tantum profeci tum, cum te a consulatu reppuli,
ut exsul potius temptare quam consul vexare rem publicam posses, atque ut
id, quod esset a te scelerate susceptum, latrocinium potius quam bellum
nominaretur.

Nunc, ut a me, patres conscripti, quandam prope iustam patriae
querimoniam detester ac deprecer, percipite, quaeso, diligenter, quae
dicam, et ea penitus animis vestris mentibusque mandate. Etenim, si mecum
patria, quae mihi vita mea multo est carior, si cuncta Italia, si omnis
res publica loquatur: `M. Tulli, quid agis? Tune eum, quem esse hostem
comperisti, quem ducem belli futurum vides, quem expectari imperatorem in
castris hostium sentis, auctorem sceleris, principem coniurationis,
evocatorem servorum et civium perditorum, exire patiere, ut abs te non
emissus ex urbe, sed immissus in urbem esse videatur? Nonne hunc in
vincla duci, non ad mortem rapi, non summo supplicio mactari imperabis?
Quid tandem te impedit? mosne maiorum? At persaepe etiam privati in hac
re publica perniciosos cives morte multarunt. An leges, quae de civium
Romanorum supplicio rogatae sunt? At numquam in hac urbe, qui a re
publica defecerunt, civium iura tenuerunt. An invidiam posteritatis
times? Praeclaram vero populo Romano refers gratiam, qui te, hominem per
te cognitum nulla commendatione maiorum tam mature ad summum imperium per
omnis honorum gradus extulit, si propter invidiam aut alicuius periculi
metum salutem civium tuorum neglegis. Sed, si quis est invidiae metus,
non est vehementius severitatis ac fortitudinis invidia quam inertiae ac
nequitiae pertimescenda. An, cum bello vastabitur Italia, vestabuntur
urbes, tecta ardebunt tum te non existumas invidiae incendio
conflagraturum?' His ego sanctissimis rei publicae vocibus et eorum
hominum, qui hoc idem sentiunt, mentibus pauca respondebo. Ego si hoc
optimum factu iudic