erantia, fortitudo,
prudentia, virtutes omnes certant cum iniquitate, luxuria, ignavia,
temeritate, cum vitiis omnibus; postremo copia cum egestate, bona ratio
cum perdita, mens sana cum amentia, bona denique spes cum omnium rerum
desperatione confligit. In eius modi certamine ac proelio nonne, si
hominum studia deficiant, di ipsi inmortales cogant ab his praeclarissimis
virtutibus tot et tanta vitia superari?

Quae cum ita sint, Quirites, vos, quem ad modum iam antea dixi, vestra
tecta vigiliis custodiisque defendite; mihi, ut urbi sine vestro motu ac
sine ullo tumultu satis esset praesidii, consultum atque provisum est.
Coloni omnes municipesque vestri certiores a me facti de hac nocturna
excursione Catilinae facile urbes suas finesque defendent; gladiatores,
quam sibi ille manum certissimam fore putavit, quamquam animo meliore sunt
quam pars patriciorum, potestate tamen nostra continebuntur. Q. Metellus,
quem ego hoc prospiciens in agrum Gallicum Picenumque praemisi, aut
opprimet hominem aut eius omnis motus conatusque prohibebit. Reliquis
autem de rebus constituendis maturandis, agendis iam ad senatum referemus,
quem vocari videtis.

Nunc illos, qui in urbe remanserunt, atque adeo qui contra urbis
salutem omniumque vestrum in urbe a Catilina relicti sunt, quamquam sunt
hostes, tamen, quia [nati] sunt cives, monitos etiam atque etiam volo.
Mea lenitas adhuc si cui solutior visa est, hoc expectavit, ut id, quod
latebat, erumperet. Quod reliquum est, iam non possum oblivisci meam hanc
esse patriam, me horum esse consulem, mihi aut cum his vivendum aut pro
his esse moriendum. Nullus est portis custos, nullus insidiator viae; si
qui exire volunt, conivere possum; qui vero se in urbe commoverit, cuius
ego non modo factum, sed inceptum ullum conatumve contra patriam
deprehendero, sentiet in hac urbe esse consules vigilantis, esse egregios
magistratus, esse fortem senatum, esse arma, esse carcerem, quem vindicem
nefariorum ac manifestorum scelerum maiores nostri esse voluerunt.

Atque haec omnia sic agentur, Quirites, ut maxumae. res minimo motu,
pericula summa nullo tumultu, bellum intestinum ac domesticum post hominum
memoriam crudelissimum et maximum me uno togato duce et imperatore
sedetur. Quod ego sic administrabo, Quirites, ut, si ullo modo fieri
poterit, ne inprobus quidem quisquam in hac urbe poenam sui sceleris
sufferat. Sed si vis manifestae audaciae, si inpendens patriae periculum
me necessario de hac