delubris, tectis ac
moenibus subiectos prope iam ignis circumdatosque restinximus, idemque
gladios in rem publicam destrictos rettudimus mucronesque eorum a iugulis
vestris deiecimus. Quae quoniam in senatu inlustrata, patefacta, comperta
sunt per me, vobis iam exponam breviter, Quirites, ut, et quanta et quam
manifesta et qua ratione investigata et comprehensa sint, vos, qui et
ignoratis et expectatis, scire possitis.

Principio ut Catilina paucis ante diebus erupit ex urbe, cum sceleris
sui socios huiusce nefarii belli acerrimos duces Romae reliquisset, semper
vigilavi et providi, Quirites, quem ad modum in tantis et tam absconditis
insidiis salvi esse possemus. Nam tum, cum ex urbe Catilinam eiciebam
(non enim iam vereor huius verbi invidiam, cum illa magis sit tiunenda,
quod vivus exierit), sed tum, cum illum exterminari volebam, aut reliquam
coniuratorum manum simul exituram aut eos, qui restitissent, infirmos sine
illo ac debiles fore putabam. Atque ego ut vidi, quos maximo furore et
scelere esse infiammatos sciebam, eos nobiscum esse et Romae remansisse,
in eo omnes dies noctesque consumpsi, ut, quid agerent, quid molirentur,
sentirem ac viderem, ut, quoniam auribus vestris propter incredibilem
magnitudinem sceleris minorem fidem faceret oratio mea, rem ita
comprehenderem, ut tum demum animis saluti vestrae provideretis, cum
oculis maleficium ipsum videretis. Itaque, ut comperi legatos Allobrogum
belli Transalpini et tumultus Gallici excitandi causa a P. Lentulo esse
sollicitatos, eosque in Galliam ad suos civis eodemque itinere cum
litteris mandatisque ad Catilinam esse missos, comitemque iis adiunctum
esse T. Volturcium, atque huic esse ad Catilinam datas litteras,
facultatem mihi oblatam putavi, ut, quod erat difficillimum, quodque ego
semper optabam ab dis inmortalibus, ut tota res non solum a me, sed etiam
a senatu et a vobis manifesto deprehenderetur. Itaque hesterno die
L. Flaccum et C. Pomptinum praetores, fortissimos atque amantissimos rei
publicae viros, ad me vocavi, rem exposui, quid fieri placeret, ostendi.
Illi autem, qui omnia de re publica praeclara atque egregia sentirent,
sine recusatione ac sine ulla mora negotium susceperunt et, cum
advesperasceret, occulte ad pontem Mulvium pervenerunt atque ibi in
proximis villis ita bipertito fuerunt, ut Tiberis inter eos et pons
interesset. Eodem autem et ipsi sine cuiusquam suspicione multos fortis
viros eduxerant, et ego ex praefectura Reatina compl