eertje", dat men een levens-
bejahend boek heeft genoemd,--dat is ook het eerste boek geweest, waarmee
ik succes heb gehad....

--Toen kwam de vraag bij mij op, of hij dan niet aan zijn indrukken iets
toe deed? Maar hij begreep dat niet aanstonds zoo als ik het bedoelde.

--Dat is verschillend, antwoordde hij. In verschillende tijdperken en
verschillende werken is dat verschillend.

_Geertje_ bijv. is van huis uit dit: We hebben eens gehad een dienstmeid
en ik wist wel dat die dienstmeid, voordat ze bij ons kwam, heeft gehad
de narigheid die het fundament is geworden van mijn roman. Op een avond,
toen ik met mijn vrouw wandelde, het was bij het ziekenhuis hier,
vertelde ze me dat en gaf me meer details en zei: Nu weet je precies
hoe het met haar geloopen is, en ik riep: Godallemachtig, daar zit een
prachtige roman in--zooals ik vanmiddag, toen u me van uw gemeenteraden
vertelde, heb geroepen: Daar zit een prachtig stuk copy in!--Dat mensch
is korten tijd daarna van ons weggegaan, omdat ze teringachtig is
geworden.

Waarom trok me dat nu zoo aan? Omdat ik in oude ontwerpen van verhalen,
die dateeren uit mijn vroegsten tijd, twee had gevonden, waarvan het
eene nooit uitgewerkt is en het andere als het ware is een omgewerkte
Geertje. Een meisje uit den burgerstand, dat een soort van held ziet in
iemand die maatschappelijk boven haar staat, en zich heelemaal voor dien
man weggooit. Dat heldhaftige er in, dat wilde ik weergeven. Ik heb in
een aantal details, op het slot na, de werkelijkheid trouw gevolgd. En
nu is het bezwaar dat men tegen "Geertje" had dit, dat ze door dat
uitpluizen van haar sensaties te weinig dienstmeid is gebleven. Ik heb
me dan ook later afgevraagd, of ik niet beter had gedaan, haar een
kinderjuffrouw te maken uit een beetje hoogeren kring.... U ziet dus,
dat in dat boek de werkelijkheid de grondslag is. En meestal is dat bij
mij zoo geweest. De schetsen uit "Zeven Vertellingen" en "Het Leed van
den Hartstocht" zijn wel verzonnen, maar toch uit toestanden die ik had
ervaren, of ergens had gelezen. Een schets uit de "Zeven Vertellingen"
is "De Klompjes", een verhaal dat ik in de "Oprechte Haarlemmer Courant"
had gelezen--dat dus wel waar zal zijn!--als gebeurd met kinderen in de
buurt van Berlijn. En toen heeft aan den eenen kant mijn groot medelijden
met de menschen in het algemeen en de kinderen in het bijzonder en aan
den anderen kant mijn drang om over de aantrekkingskracht van den Dood te
schri