nte saeculis fuit,
Laerten lenientem desiderium, quod capiebat e filio, colentem agrum et eum
stercorantem facit. Nec vero segetibus solum et pratis et vineis et
arbustis res rusticae laetae sunt, sed hortis etiam et pomariis, tum
pecudum pastu, apium examinibus, florum omnium varietate. Nec consitiones
modo delectant, sed etiam insitiones, quibus nihil invenit agri cultura
sollertius.

XVI. 55 Possum persequi permulta oblectamenta rerum rusticarum, sed ea ipsa
quae dixi sentio fuisse longiora. Ignoscetis autem, nam et studio rerum
rusticarum provectus sum, et senectus est natura loquacior, ne ab omnibus
eam vitiis videar vindicare. Ergo in hac vita M'. Curius, cum de
Samnitibus, de Sabinis, de Pyrrho triumphavisset, consumpsit extremum
tempus aetatis; cuius quidem ego villam contemplans, abest enim non longe a
me, admirari satis non possum vel hominis ipsius continentiam vel temporum
disciplinam. Curio ad focum sedenti magnum auri pondus Samnites cum
attulissent, repudiati sunt; non enim aurum habere praeclarum sibi videri
dixit, sed eis qui haberent aurum imperare. 56 Poteratne tantus animus
efficere non iucundam senectutem? Sed venio ad agricolas, ne a me ipso
recedam. In agris erant tum senatores, id est senes, si quidem aranti L.
Quinctio Cincinnato nuntiatum est eum dictatorem esse factum, cuius
dictatoris iussu magister equitum C. Servilius Ahala Sp. Maelium regnum
appetentem occupatum interemit. A villa in senatum arcessebatur et Curius
et ceteri senes, ex quo qui eos arcessebant viatores nominati sunt. Num
igitur horum senectus miserabilis fuit, qui se agri cultione oblectabant?
Mea quidem sententia haud scio an nulla beatior possit esse, neque solum
officio, quod hominum generi universo cultura agrorum est salutaris, sed et
delectatione quam dixi, et saturitate copiaque rerum omnium, quae ad victum
hominum, ad cultum etiam deorum pertinent, ut, quoniam haec quidam
desiderant, in gratiam iam cum voluptate redeamus. Semper enim boni
assiduique domini referta cella vinaria, olearia, etiam penaria est,
villaque tota locuples est, abundat porco haedo agno gallina, lacte caseo
melle. Iam hortum ipsi agricolae succidiam alteram appellant. Conditiora
facit haec supervacaneis etiam operis aucupium atque venatio. 57 Quid de
pratorum viriditate aut arborum ordinibus aut vinearum olivetorumve specie
plura dicam? Brevi praecidam. Agro bene culto nihil potest esse nec usu
uberius nec specie ornatius, ad quem fruendum non mod