emanet,
quod virtute et recte factis consecutus sis. Horae quidem cedunt et dies et
menses et anni, nec praeteritum tempus umquam revertitur nec quid sequatur
sciri potest. Quod cuique temporis ad vivendum datur, eo debet esse
contentus. 70 Neque enim histrioni, ut placeat, peragenda fabula est, modo
in quocunque fuerit actu probetur; neque sapientibus usque ad 'plaudite'
veniendum est, breve enim tempus aetatis satis longum est ad bene
honesteque vivendum; sin processerit longius, non magis dolendum est, quam
agricolae dolent praeterita verni temporis suavitate aestatem autumnumque
venisse. Ver enim tamquam adulescentia significat ostenditque fructus
futuros; reliqua autem tempora demetendis fructibus et percipiendis
accommodata sunt. 71 Fructus autem senectutis est, ut saepe dixi, ante
partorum bonorum memoria et copia. Omnia autem, quae secundum naturam
fiunt, sunt habenda in bonis; quid est autem tam secundum naturam quam
senibus emori? Quod idem contingit adulescentibus adversante et repugnante
natura. Itaque adulescentes mihi mori sic videntur, ut cum aquae
multitudine flammae vis opprimitur, senes autem sic, ut cum sua sponte,
nulla adhibita vi, consumptus ignis exstinguitur, et quasi poma ex
arboribus, cruda si sunt, vix evelluntur, si matura et cocta, decidunt, sic
vitam adulescentibus vis aufert, senibus maturitas; quae quidem mihi tam
iucunda est, ut, quo propius ad mortem accedam, quasi terram videre videar
aliquandoque in portum ex longa navigatione esse venturus.

XX. 72 Senectutis autem nullus est certus terminus, recteque in ea vivitur,
quoad munus offici exsequi et tueri possit mortemque contemnere, ex quo fit
ut animosior etiam senectus sit quam adulescentia et fortior. Hoc illud
est, quod Pisistrato tyranno a Solone responsum est, cum illi quaerenti qua
tandem re fretus sibi tam audaciter obsisteret respondisse dicitur
'senectute.' Sed vivendi est finis optimus, cum integra mente certisque
sensibus opus ipsa suum eadem quae coagmentavit natura dissolvit. Ut navem,
ut aedificium idem destruit facillime qui construxit, sic hominem eadem
optime quae conglutinavit natura dissolvit. Iam omnis conglutinatio recens
aegre, inveterata facile divellitur. Ita fit ut illud breve vitae reliquum
nec avide appetendum senibus nec sine causa deserendum sit; vetatque
Pythagoras iniussu imperatoris, id est dei, de praesidio et statione vitae
decedere. 73 Solonis quidem sapientis est elogium, quo se negat velle suam
morte