n 't lezen van Zola gegaan
en van zelf kwam ik toen op Flaubert, Balzac, de Goncourt's, Huysman en
de heele cenacle van Medan.

EERSTE WERK.

Ik ging toen op de cursus van Steger, bij de stenographische inrichting
van de Staten-Generaal, want ik zocht een bijbaantje.... Keller en Johan
Gram waren ook stenograaf geweest en ik dacht: schrijven en
stenograaf-zijn gaat heel goed samen. Toen de cursus was afgeloopen,
kreeg ik verlof om mij verder te oefenen op de tribune, en terwijl ik
daar zat bedacht ik de schets: "_Een woelige dag in de Kamer_": het
eerste stuk van mij dat de aandacht trok.

Ten Brink werd door minister Heemskerk tot professor benoemd en ook te
Leiden ben ik hem blijven volgen. Samen met Schimmel was hij redacteur
van "Nederland" en toen hij mijn stukje had gelezen, zei hij: "Geef mij
dat voor "Nederland", maar zet er je naam niet bij, anders krijg je last
met de menschen in de Kamer". En het verscheen onder 't pseudoniem _H.
van den Berg_.

In dien tijd, bij Linken, had ik ook Ary Prins leeren kennen en die zei
op een goeie dag: "Hei-je dat gelezen in 't "Amsterdammer Weekblad?""
(dat hiette toen nog niet "De Groene".) Daar stond een stuk in van Van
Deyssel, die met mijn schets in "Nederland" heel ingenomen was.

KARAKTER VAN HET EERSTE WERK.

Mijn eerste bundel schetsen kwam nu spoedig bijeen. Ik schreef er nog
meer "_Studies naar het naakt model_," naturalistisch, eenvoudig,
waarin ik trachtte in voor 't oog onbeduidende menschen het
interessante te zien. Die waren bij Mouton in den Haag verschenen, en
Josselin de Jong had er teekeningen bij gemaakt.... Curieus is, dat ik
een exemplaar met inscriptie, aan Jan ten Brink ten geschenke gegeven,
twee jaar geleden weer in handen kreeg. Henri Dekking snuffelde in
Rotterdam in 't stalletje van een boekenjood en vond daar 't boekje, met
aanteekeningen van Ten Brink voorzien.--Daarin vindt u ook een
jodenschetsje: "_Wat zal er van worden_?..." Bij de Nieuwe Kerk in den
Haag zat in mijn jongen tijd een oud vrouwtje, met vijgen _en zoo_; ik
kwam daar dikwijls voorbij en moest dan denken aan een klein meisje, dat
met haar zat. Zoo kwam dat schetsje in de wereld. Ik weet dat Israels
daar verschrikkelijk mee was ingenomen. Jaren nadien zei hij me. "Ik heb
nog eens zoo'n mooi ding van je gelezen."

SUCCES VAN HET NATURALISME.

Die bundel, de eerste van dat genre in ons land, was in twee, drie weken
heelemaal uitverkocht, en onmiddell