ing: zooals ik u reeds zei: wij
wilden onzen gezichtskring verbreeden, de korst die over het literair
leven lag wilden wij breken. Maar er waren natuurlijk ook velen, die
dichtten en schreven en daarbij geen andere bedoeling hadden dan
voortbrengen. Waardoor kreeg Streuvels zoo'n invloed? Alleen door de
frischheid van zijn werk.--De wel bewuste denkbeelden die wij hadden,
hebben voor onze beweging nooit veel waarde gehad. Veel bestond alleen
in ons instinct, menigeen gaf de richting aan uitsluitend door zijn
werk. En als wij Rodenbach zoo vaak als voorlooper hebben erkend, als
een soort Jacques Perk,--al geleek hij daar in vele opzichten niet
op,--dan komt dat doordien wij denzelfden drang voelden als hij, de
revolutionnaire kracht, die zich bij hem niet heelemaal heeft kunnen
uitleven, want hij is te vroeg gestorven. Wij voelden ons een met heel
de houding van zijn geest, ook in wijsgeerige vraagstukken.

GEMEENSCHAPSGEVOEL.

Verder is hier altijd een grooter gemeenschapsgevoel geweest dan in
Holland. De Hollandsche dichters waren individualisten, die op het
standpunt stonden van de "zuivere kunst",--wij hebben de kunst altijd
beschouwd in verband met het leven waarin ze was ontstaan. In Holland is
dat besef eerst later gekomen en de manifestatie er van was o.m. de
beweging van de sociaal-democraten op het gebied van de poezie. Ik denk
niet dat bij de mannen van "De Nieuwe Gids" dat besef ooit zoo sterk is
doorgedrongen. Dat 't bij ons zoo was, wordt wellicht verklaard door 't
feit, dat het gezond leven der literatuur onafscheidelijk verbonden is
met de Vlaamsche Beweging, een volksbeweging. Wij moesten meevoelen met
het Vlaamsch-gebleven volk. Zoo gingen bij ons literair en sociaal
streven van begin af denzelfden weg.

--"Hoe zit deze Vlaamsche Beweging vast aan de meer romantische
strooming, waar men zoo graag woorden hoort als "Clauwaert",
"Goedendag" en zoo?"

CONSCIENCE.

--"Ik heb al meer gemerkt, dat men het goed recht van ons Vlamingen niet
beseft, doordat men niet weet, dat wij hier sedert 1830 worden behandeld
als een _overwonnen volk_. Er is veel strijd toe noodig geweest om de
eenvoudigste taalrechten te veroveren, 't Spreekt toch van zelf, dat een
mensch het recht heeft om veroordeeld te worden in zijn eigen taal. Dat
ons onderwijs de Vlamingen niet ontvlaamschen zou, hebben wij nog steeds
niet kunnen verkrijgen. In dien hardnekkigen strijd heeft vooral
Conscience door zijn literairen