a non subsequitur casus. quidam
praepositionem loquentis, non casibus seruientem. Suet.
p. 286 Reiff.: palam omnium praesentiam notat, coram personam
accipere desiderat. Isidor. diff. uerb. 91: inter coram et
palam: coram ad personam refertur, dicimus enim coram illo,
palam autem personae caret, quia id ipsum significat quod
omnes sciunt. ergo coram ad personam certam refertur, palam
ad omnes. _cf. Donat. ad Ter. Ad. IIII 3, 17._

1 presentibus _cod. Cassellanus, in ceteris Varronis
uerba desunt_

_90_ Quando particulam pro cum ponere Formianos et Fundanos
ait Varro.

_90._ Char. p. 111, 23: *Quando ... Varro*, sed et alii faciunt
nec sine exemplo, nam Plautus in Menaechmis (_III 3, 23_) ita
ait 'non habeo. at tu quando habebis, tum dato'. uitium tamen
esse non dubium est. _cf._ Fest. p. 258a. quando.

1-2 formianus et fundanius ait ut uarro _N_

* * * * *

DE GRAMMATICA

_91_ Vt Varroni placet, ars grammatica, quae a nobis literatura
dicitur, scientia est eorum, quae a poetis historicis
oratoribusque dicuntur ex parte maiore. eius praecipua
officia sunt quattuor ut ipsi placet: scribere legere intellegere
probare. 5

_91._ Mar. Vict. I 1, 6 p. 2541P.: *Vt Varroni ...
intellegere probare.* Diom. p. 426, 18: tota grammatica
consistit praecipue intellectu poetarum et scriptorum et
historiarum prompta expositione et in recte loquendi
scribendique ratione. _cf._ Seru. in Donat. p. 512 Endl.
Mart. Cap. III 230 p 51 Gr.: officium meum (_grammatica
loquitur_) tunc fuerat docte scribere legereque. nuno etiam
illud accessit, ut meum sit erudite intellegere probareque,
Max. Victor. p. 271 Lind. p. 1937P.: grammatica est scientia
interpretandi poetas et recte loquendi scribendique ratio,
dicta "apo to:n grammato:n" [id est ab his litteris] unde
incipere debet.

_92_ Audiri absentium uerba non poterant. ergo illa ratio
peperit litteras, notatis omnibus oris ac linguae sonis atque
discretis. nihil autem horum facere poterat si multitudo
rerum sine quodam defixo termino infinite patere uideretur.
ergo utilitas numerandi magna necessitate animaduersa 5
est. quibus duobus repertis nata est illa librariorum
et calculonum professio, velut quaedam grammaticae infantia,
quam Varro litterationem uocat; [Graece autem
quomodo appelletur non in p