raesentia recolo]. |
Poterat iam perfecta esse grammatica, sed quia ipso 10
nomine profiteri se litteras clamat,
unde etiam latine litteratura
dicitur, factum est, ut quicquid dignum memoria
litteris mandaretur ad eam necessario pertineret.

_92._ Augustin. de ord. II 12, 35. I p. 415 ed. congr.
S. Mauri: illud quod in nobis est rationale, id est quod
ratione utitur et rationabilia uel facit uel sequitur, quia
naturali quodam uinculo in eorum societate astringebatur, cum
quibus illi erat ratio ipsa communis nec homini homo
firmissime sociari posset nisi colloquerentur atque ita sibi
mentes suas cogitationesque quasi refunderent, uidit esse
imponenda rebus uocabula id est significantes quosdam sonos,
ut quoniam sentire animos suos non poterant, ad eos sibi
copulandos sensu quasi interprete uterentur. sed *audiri
absentium ... praesentia recolo.* progressa deinde ratio
animaduertit eosdem oris sonos, quibus loqueremur et quos
litteris iam signauerat, alios esse qui moderato uarie hiatu,
quasi enodati ac simplices faucibus sine ulla collisione
defluerent, alios diuerso pressu oris tenere tamen aliquem
sonum, extremos autem qui nisi adiunctis sibi primis erumpere
non ualerent. itaque litteras hoc ordine, quo expositae sunt
uocales semiuocales et mutas nominauit. deinde syllabas
notauit, deinde uerba in octo genera formasque digesta sunt,
omnisque illorum motus integritas iunctura perite
subtiliterque distincta sunt, inde iam numerorum et
dimensionis non immemor, adiecit animum in ipsas uocum et
syllabarum uarias moras atque inde spatia temporis alia dupla
alia simpla esse comperit, quibus longae breuesque syllabae
tenderentur. notauit etiam ista et in regulas certas
disposuit. *poterat iam ... necessario pertineret.* _cf._ de
mus. II 1, 1. I p. 564. Mart. Cap. III 229 p. 50 Gr.: tunc
illa, ut familiare habebat exponere percunctata et docere
facile quae ab eadem quaerebantur, penula a dextra cum
modestia uerecundiaque releuata (_sic codd.: B = Bambergensis
et D = Darmstadiensis, quos ipse contuli_) sic coepit:
"grammatike:" dicor in Graecia, quod "gramme:" linea et
"grammata" litterae nuncupentur, mihique sit attributum
litterarum formas propriis ductibus lineare. hincque mihi
Romulus litteraturae nomen ascripsit, quamuis infantem me
litterationem uoluerit nuncupare, sicut *apud graecos
"grammatistike:" primitus uo