die genade waarlijk leven en sterven kan.
Boven alle stormen in deze wereld en in onze mensenharten uit, verwacht ik
daarom de verlossing alleen van Hem die gezegd heeft: "Mij is gegeven alle macht
in hemel en op aarde, en zie, Ik ben met ulieden alle dagen tot de voleinding
der wereld".
Wat mijn toekomst zal zijn weet ik evenmin als een uwer dit voor zich kan weten,
doch bezorgd behoeft niemand daarover te zijn, omdat, terwijl ik weet, dat er
in mij geen kracht is, ik alle kracht verwachten mag van Hem die een mens, ook
in de grootste nood, nooit verlaat.
Ik wil daarom eindigen met u voor te lezen Psalm 23, waarin nu reeds zoveel
eeuwen geleden door de Joodse ziener dit onverwoestbare Godsvertrouwen wordt
uitgesproken.
"De Heer is mijn herder, mij zal niets ontbreken. Hij doet mij nederliggen
in grazige weiden: Hij voert mij zachtkens aan zeer stille wateren. Hij verkwikt
mijn ziel, Hij leidt mij in het spoor der gerechtigheid om zijns naams wil.
Al ging ik ook in een dal der schaduwen des doods, ik zou geen kwaad vrezen,
want Gij zijt met mij: Uw stok en Uw staf die vertroosten mij. Gij richt een
tafel toe voor mijn aangezicht, tegenover mijn tegen-partijders. Gij maakt mijn
hoofd vet met olie, mijn beker is overvloeiende. Immers zullen mij het goede
en de weldadigheid volgen alle de dagen mijns levens, en ik zal in het huis
des Heren blijven in lengte van dagen." [2.7]

Zijn vrouw vertelde later: "Het was natuurlijk wel een probleem, zo opeens
zonder betrekking, maar we dachten: er zal wel een oplossing komen. Je doet
die dingen vanuit je geloof."
De Graafs toespraak werd op grote schaal verspreid. Hijzelf werd kort daarop
gevangen genomen en als gijzelaar opgesloten in het concentratiekamp Buchenwald,
waar hij tot maart 1943 zou verblijven.

<42>

Omstreeks diezelfde tijd publiceerde dr. J. Eykman, een lid van de Lunterse
kring, een tot brochure omgewerkte preek, ook al had hij die preek gemaakt in
angst en beven. De brochure werd uitgegeven onder de titel Wij bouwen verder,
maar op welken grondslag? (Verg. 1 Corinthiers 3: l1). De "afgoderij van bloed
en ras" werd scherp afgewezen: "Voor iedereen die ooit een woord in de bijbel
gelezen heeft, is het duidelijk dat God het Joodse volk en het Joodse ras als
een zegen in de wereld gewild heeft."
De verkoop van deze brochure werd begin september verboden, maar toen waren er
al 13.000 van verspreid. Ook dr. Eykman werd als gijzelaar naar Buchenwald gevoerd.

e. Het e