en schalmeien".

[22] _kwaamt te brommen_. Hier in den zin van: "zich met luiden galm
verheffen".

[23] _Uit dien troon_. Troon, met troonhemel, gedacht als een omheinde
plek, van waaruit de beweging gaat. Daarom niet: _van_ dien troon.

[24] _in eenen knoop van dieren_: mengeling van dieren. Zie later,
Lucifers gestalte-verandering.

[25] _misscheppen_, doen wanvormen.

[26] _zoo laag_: immers in de hel.

[27] _alle zeven_: de zeven Aartsengelen.

[28] _met u verlegen_: om u begaan.

[29] _Hooger niet_: ga niet voort in uw verzet.

[30] "Tenzij een leven van ellende ... leven mocht heeten".

[31] _tocht_: dit optrekken (ten verzet).

[32] _of echter_, of daarna.

[33] _onder 's hemelseed_, d.w.z. trouw zwerend aan den hemel.

[34] _overdrongen_: overdringen, hier: met aandrang doen aannemen (Wdbk)
Thans: opgedrongen.

[35] _paaien_, hier: in slaap wiegen.

[36] _Het leen verheergewaden_: "Tenzij ze aan mijn gezag het hunne
ontleenen." huldigen als leenheer.

[37] "Juist dat is de prikkel tot ons verzet." Heel teekenachtig
uitgedrukt.

[38] : "wier bewegingsmiddelpunt ge zijt".

[39] _Verhef het leen van wat gij bezit aan Adam en zijn neven!_ "Erken
dat Adam en zijn nakomelingen uw leenheeren zijn." _Neven_ staat hier in
den ruimeren zin, dien het oorspronkelijk had, van "nakomelingen",
"verwanten."

[40] "Wat geleend is, is geen bezit." God kan het u geleende terugnemen;
als de leenheer 't goed van den leenman.

[41] _'k Misdank me dan_. Ik dank er voor. De term "zich bedanken" leeft
nog in de Amsterdamsche volkstaal.

[42] _stel me te pande_: stel mezelf tot borg.

[43] LUCIFERS wankeling is wel echt; ook al spreekt er meer vrees voor
de hachelijke uitkomst dan oprecht berouw uit. 't Is weer een heel mooi
moment in het treurspel.

[44] : _tijd te marren_, tijd tot toeven, aarzelen.

[45] "tenzij God, uit medelijden, belet dat hij nooit meer deel hebbe
aan de hemelsche vreugd." Door de dubbele negatief wat onduidelijk.
Versta dus: tenzij God uit meedoogen belette dat hij balling blijft van
den hemel.

[46] vlgg. Dit gebed is van een waarlijk ontroerende innigheid,
meedoogen en overgaaf; een der zuiverst mooie van Vondels vele mooie
reizangen.

* * * * *

HET VIJFDE BEDRIJF

RAFAEL. URIEL.

RAFAEL:

De gansche Hemel, van den grond tot op de kruin
Der Aartspaleizen[1], juicht op Michaels bazuin
En zwaaiende banier. De veldslag is gewon