merched Hafod Hwntw yn bur
debyg i'w tad a'u mam."

"Pw, pw, baili, paid a phoeni dim ynghylch eu gwedd a'u gwisg a'u
hymddangosiad. Pe caem ni unwaith olwg ar bridden yr hen guineas, dyna'r
peth i ni. Yr oedd amryw briddenod o hen guineas yn y gymdogaeth yma
ddeugain mlynedd yn ol, ond yr ydym ni wedi eu hadgyfodi oll o'u beddau.
Da di, dyfeisia ryw ffordd i gael hen wr Hafod Hwntw i olwg Gilhaul.
Gelli gychwyn ddiwrnod yn gynt wrth fyned i ffair Rhos. Galw heibio i
Hafod Hwntw wrth fyned. Bydd yr hen wr yn sicr o fyned i'r ffair. Ceisia
ganddo ddyfod i'r golwg wrth ddychwelyd adref; a throwch i orphwyso i'r
Cross Keys, a dyro iddo iugaid cynnes o gwrw wedi ei speisio yn bur neis
cyn ei gymeryd i edrych y ffarm. Gelli ddangos iddo fod yr adeiladau oll
yn bur gryno ac yn bur gyfleus, a bod y mynydd defaid yn bur helaeth. Ni
bydd dim eisiau crybwyll wrtho y nifer o ddefaid sydd gennym ni yno yn
awr, na dim am fethiant ein cynnyg am y Southdowns. Cymer et ar draws y
ddwy weirglodd, a'r ddol wenith y tuhwnt iddynt. Ni byddai waeth heb ei
gymeryd dros Rhos y Waun; ond gellil grybwyll wrtho fod y ffriddoedd oll
yn rhai sychion a gwelltog, a da ragorol i wartheg hespion a merlod.
Astudia ryw gynllun i gael yr hen wr drosodd i olwg y ffarm."

Galwodd y baili heibio i Hafod Hwntw fel yr addysgwyd ef: a thrwy lawer o
gymell ac o daerni a son gryn dipyn am degwch haelfrydig Lord Protection,
a gwerth ffafraeth teulu y Green, a chroesawder y gymdogaeth, ac eangder
y ffarm; a thrwy i rai o ferched Hafod Hwntw gefnogi ei a raeth,
llwyddodd y baili i gael gan yr hen wr ddyfod gydag ef heibio i Gilhaul
wrth ddychwelyd adref o'r ffair. Ond erbyn eu dyfod at y Cross Keys nid
oedd ar yr hen wr eisiau na bwyd na diod. Nid oedd ond newydd orffen
bwyta y bara a'r cig oedd ganddo yn ei boced, ac yr oedd newydd drachtio
yn o ddwfn o ffynnon y Graigwen wrth ddyfod heibio. Rhoddodd gwart o
flawd ceirch a dwfr i'w ferlyn, a gyrrodd i fynu ar unwaith tua Chilhaul;
a thaflodd ei olwg o'i amgylch ryw ddwywaith wrth yrru i fynu tua'r ty,
ac aeth yn bur syth drwy y buarth, ac i fyny tua'r ffriddoedd, a
gofynnodd ryw ddau neu dri o gwestiynau i'r baili yn nghylch y rhent a'r
trethoedd, a'r tenant diweddaf a'r un a fuasai yno o'i flaen. Dywedodd y
baili y cai yr holl hanes i gyd gan deulu y steward, ac erfyniodd yn daer
iawn arno alw yn y Green.

"Na," meddai'r hen ddyn, "byddai yn beth hollol ddiles i mi fyned cyn
belled a'r Green. Yr