li baldaux ni havos unuforman pli malpli plenan
vortaron.
Tiuj, kiuj volas labori super la lingvo internacia, skribi
verkojn en tiu lingvo etc.--povas nun diri kuragxe, ke ili havas
en la manoj _plenan vortaron,_ cxar povante cxian ankoraux ne
kreitan vorton krei laux ilia placxo, anstataux atendi, gxis _mi_
gxin kreos, ili povas nun esprimi en la lingvo internacia
_cxion,_ kion ili volas. Tio cxi estus ne ebla en la okazo, se
mi volus mem eldoni plenajn vortarojn: cxar kiom ajn mi laborus,
cxiam danke la senfineco de la homa vortaro restus ankoraux
multego da vortoj ne kreitaj, kaj tiuj, kiuj devus ilin uzi, ne
scius kion fari, cxar krei ilin mem estus ne permesita.
Sed nun restas unu sxajne tre grava demando: se mi skribas al iu
en la lingvo internacia kaj mi devis kelkajn vortojn krei mem,
sed mi volas havi la certon, ke la adresito _tute bone, vere kaj
klare_ komprenos la vortojn, kiujn mi kreis,--kion mi tiam devas
fari? La respondo estas tre simpla: fari tion saman, kio estas
farata cxe la uzado de cxia alia lingvo, se ia por ni necesa
vorto en tiu lingvo aux tute ankoraux ne ekzistas, aux ne estas
ankoraux de cxiuj egale uzata aux konata,--t.e. _apud la vorto
nove kreita meti en kuneteniloj ( . . . ) la tradukon de tiu
vorto en ia alia lingvo, en kiu tiu vorto jam ekzistas._ Kiun
lingvon vi uzos por tiu celo, estas por la afero tute egala, se
vi nur pensas, ke tiu lingvo estas komprenebla por via adresito,
aux ke li havas sub la mano aux facile povas havi vortaron de tiu
lingvo. Sed estus dezirate, ke cxiuj amikoj de la lingvo
internacia uzu en tiaj okazoj _unu_ lingvon, kaj por tio mi
proponas la lingvon francan, cxar tiu cxi lingvo en nia tempo en
multaj sferoj ankoraux havas la rolon de lingvo internacia. _Sed
tute ne estas postulata, ke vi aux via adresito sciu la lingvon
francan,_ cxar la vorto devas esti elskribata el la franca
vortaro sen ia sxangxo, en tiu formo, en kiu gxi estas trovata en
la vortaro; estas nur necese, ke la skribanto kaj la ricevanto
havu sub la mano francan vortaron (se ili ne pli volas uzi alian
lingvon).
Multaj kredeble estos malkontentaj, ke mi ne volas eldoni persone
plenan auxtoritatan vortaron, kiun cxiuj devus obei. La amaso
amas, ke oni donu al gxi legxojn, ke oni donu al gxi ne bonan,
sed jam tute pretan,--kaj la vojon, kiun mi proponas, multaj
nomos tro malrapida. Se mi ne eldonas mem vortarojn pli plenajn,
sed lasas ilian kreadon al la publiko, mi gxin faras
|