t unu ilia nombro grandigxos, kaj tiam
ili prezentos grandegan forton kaj decidos per unu fojo la gravan
demandon de lingvo internacia. Se miaj vortoj estas ne suficxe
kredigaj, kaj vi restas skeptikaj, ne forgesu almenaux, ke
_malutilon_ la promesoj en cxia okazo ne portas, se ili ecx
neniam venos al la esperata nombro, sed _utilon_ ili cxe felicxaj
rezultatoj povas alporti grandegan.

_c_) Grandegan utilon alportos al la afero tiuj, kiuj ricxigos
la _literaturon_ de l' lingvo internacia. Nenio povas tiel bone
imponi al la amaso, kiel _faktoj_ kaj konstantaj _signoj de
vivo._ Oni devas sencxese eldonadi cxiam novajn verkojn pri la
lingvo internacia, kaj la plej grava--_en_ tiu lingvo. La kampo
tie cxi estas granda, eldoni oni povas kaj devas multe. Antaux
cxio la amikoj devas eldoni la gramatikon kaj la vortaron en
cxiuj lingvoj de la mondo. Eldoninte la gramatikon kaj la
vortaron en la lingvo de iu popolo, vi ne sole donos al tiu
popolo la eblon aligxi al la homara afero, sed unutempe (danke la
vortareton) vi per unu fojo donas al la tuta mondo la eblon
korespondi libere kun cxiu ano de tiu popolo. La eldonado de la
malgranda vortareto en cxia aparta lingvo postulas malmulte da
laboro kaj tre malmultege da mono. Oni devas eldoni vortarojn
returnitajn; cxar estas jam eldonitaj vortaroj rektaj, la
pretigado de vortaroj returnitaj estas laboro tre facila kaj
malmulte kosta. Laux la mezuro de la progresado kaj ricxigxado
de l' lingvo oni devas eldonadi pli plenajn vortarojn, kaj estus
bone, ke en ili la novaj vortoj, kreitaj de l' auxtoroj mem,
estus donitaj kune kun ilia franca traduko. Oni devas eldoni pli
vastajn lernolibrojn, laux bonaj metodoj, kun multaj ekzemploj
kaj pecoj por traduki,--cxar la lernolibroj, kiujn mi eldonis
mem, estas tre malgrandaj, kunpremitaj kaj faritaj nur por homoj
pli-malpli instruitaj. Fine, por ke la lingvo eble pli rapide
fortigxu kaj ricxigxu, oni devas eldoni kiel eble pli multe da
verkoj en la lingvo internacia, originalaj aux tradukitaj; kaj
tiuj personoj aux rondetoj, kiuj havas la eblon, devas komenci
eldonadi gazetojn kaj jxurnalojn en la lingvo internacia.

El cxiuj specoj de verkoj, pri kiuj mi parolis, mi _mem_ povas
eldoni nur tre malgrandan parton, cxar mi havas tro malmulte da
tempo kaj tro malgrandajn kapitalojn. Cxiu el la amikoj de l'
lingvo aparte povas ankaux eldoni nur malmulte. Sed se cxiu el
ni faros tiun malmulton, kiun li povas, tiam la literaturo d