gelijk is, staat gelijk met de vraag of de evolutie der
menschen dat is. De evolutie is de levenswet, en daar is geen evolutie
dan in de richting van het individualisme. Waar dit streven niet tot
uiting komt, staat men voor een geval van kunstmatig tegengehouden groei,
of ziekte, of dood.

Het nieuwe individualisme zal ook onzelfzuchtig zijn en het tegendeel van
gemaakt of gekunsteld. Ik heb er al op gewezen, dat een der gevolgen van
de bovenmatige tyrannie van het gezag is dat woorden en benamingen
volkomen ontwricht zijn uit hun eigenlijke eenvoudige bedoeling en
gebruikt worden om het tegendeel uit te drukken van hun juiste beteekenis.
Wat geldt voor de kunst, geldt ook voor het leven. Men noemt bijvoorbeeld
iemand opzettelijk gemaakt, als hij zich kleedt naar zijn eigen voorkeur.
Maar door zoo te doen handelt hij juist volkomen natuurlijk. Gemaaktheid
op dat gebied bestaat in het zich kleeden naar de inzichten van zijn
buurman, welke, als die der meerderheid, waarschijnlijk uiterst dom
zullen zijn. Een anderen keer noemt men iemand zelfzuchtig als hij leeft
op de wijze die hem meest gepast voorkomt voor de volle verwezenlijking
van zijn eigen persoonlijkheid, aangenomen dat zelfontwikkeling het
hoofddoel van zijn leven is. Maar op deze wijze behoorde juist iedereen
te leven. Zelfzuchtigheid is niet zelf te leven zooals men dat begeert,
het is veeleer van anderen vragen dat zij leven zullen zooals wij dat
begeeren. En onzelfzuchtigheid bestaat in het ongemoeid laten van de
levens van anderen door anderen niet te bedillen. Zelfzuchtigheid heeft
steeds het doel een volstrekte eenvormigheid van typos om zich in 't
leven te roepen. Onzelfzuchtigheid erkent de oneindige verscheidenheid
van typos als een heuchelijke vondst, aanvaardt haar en geniet haar. Het
is niet zelfzuchtig voor zich-zelf te denken. Iemand die niet voor zich
denkt, denkt heelemaal niet. Het is grof zelfzuchtig om van zijn buurman
te eischen dat hij op onze wijze zou denken en dezelfde meeningen zou
hebben als wij. Waarom zou hij? Als hij tot denken in staat is, zal hij
waarschijnlijk anders denken. Als hij daar niet toe in staat is, is het
een monsterlijke eisch gedachte van welken aard ook van hem te vragen.
Een roode roos is niet zelfzuchtig doordat zij een roode roos begeert te
zijn. Zij zou schrikkelijk zelfzuchtig zijn indien zij begeerde dat al de
andere bloemen in den tuin rood en rozen waren. Onder het individualisme
zullen de menschen volkomen