ewijzigd te worden. Elke gevangene moet toegang
hebben tot de privaten zoovaak dat noodig is, en moet even vaak zijn
vuil kunnen verwijderen. Het tegenwoordige ventilatiesysteem in elke
cel afzonderlijk is geheel en al nutteloos. De versche lucht komt door
dichtgesperd rasterwerk en dan door een kleinen ventilator in het
smalle getraliede venster, die veel te klein is en te slecht
geconstrueerd om eenige voldoende hoeveelheid versche lucht binnen te
laten. Iemand wordt enkel gedurende een uur van de vier-en-twintig die
den langen dag uitmaken, uit zijn cel gelaten, en hij ademt dus
gedurende drie-en-twintig uren de meest bedorven lucht in.

Slapeloosheid als straf bestaat slechts in Chineesche en in Engelsche
gevangenissen. In China wordt zij toegepast doordat men den gevangene
plaatst in een enge bamboekooi, in Engeland door middel van de houten
brits. Het doel van de houten brits is het veroorzaken van
slapeloosheid. Zij heeft geen enkel ander doel, en het doel dat zij
heeft, wordt zonder uitzondering bereikt. En zelfs wanneer men
naderhand een harde matras krijgt, zooals het gaat in den loop der
gevangenschap, lijdt men nog steeds aan slapeloosheid. Want slaap is,
evenals alle gezonde dingen, een gewoonte. Elke gevangene die een tijd
lang op een houten brits heeft gelegen, lijdt aan slapeloosheid. Het
is een weerzinwekkende en domme straf.

Nu zou ik gaarne wat in 't midden brengen over de geestelijke
behoeften van den gevangene.

Het tegenwoordige gevangenisstelsel lijkt bijna als doel te hebben het
te gronde richten en vernietigen der verstandelijke vermogens. Of
indien het veroorzaken van krankzinnigheid hier niet het doel is, het
is zeker het gevolg. Dat is een welbewezen feit. De oorzaken liggen
voor de hand. Verstoken van boeken, van alle menschelijke omgeving,
afgezonderd van elken menschelijken en vermenschelijkenden invloed,
veroordeeld tot eeuwigdurend stilzwijgen, beroofd van alle verkeer met
de buitenwereld, behandeld als een verstandeloos dier, verredeloosd
onder het peil van welk redeloos schepsel ook, kan de ongelukkige die
opgesloten zit in een Engelsche gevangenis, nauwelijks aan
krankzinnigheid ontkomen. Het is mijn wensch niet lang bij deze
afgrijselijkheden stil te staan, nog veel minder eenige voorbijgaande
sentimenteele belangstelling er voor te wekken. Dus zal ik enkel, met
Uw goedvinden, aangeven wat men behoorde te doen.

Elke gevangene behoort een voldoende hoeveelheid boeken tot zijn
b