blz. 323 e. v.

[148] Gest. 1604. Disquisitiones methaphisicae 1, 2, disp. 150 c. 3 no
22-25 Zie over Vasquez' stelling Dr. Praxmarer. Philosoph. Jahrb. 1888
blz. 421.

[149] Illa ergo quae rationem habent, seipsa movent ad finem, quia
habent dominium suorum actuum per liberum arbitrium, quod est facultus
voluntatis et rationis.....

Et ideo, proprium est naturae rationalis, ut tendat in finem quasi se
agens, vel ducens ad finem; naturae vero inrationalis, quasi ab alio
acta, vel ducta. S. Th. 1a 2ae q l, art. 2. c.

Duplex est necessitas: una coactionis, et haec, quia repugnat voluntati
tollit rationem meriti. Alia est necessitas ex obligatione praecepti
sive ex suppositione finis, quando scilic aliquis non potest consequi
finem virtutis, nisi hoc faciat, et talis necessatis non excludit
rationem meriti, in quantum aliquis hoc quod sic est necessarium
voluntarie agit. S. Thom. S. Theol. 2a, 2ae, q. 58, art. 3 ad 2 cfr. De
veritate q. 17. a. 3.

[150] Agens autem non movet, nisi ex intentione finis. Si enim agens non
esset determinatum ad aliquem effectum, non magis ageret hoc quam illud:
ad hoc ergo quod determinatum effectum producat necesse est quod
determinetur ad aliquid certum, quod habet rationem finis. S. Thom. la,
2ae q. l a. 2 c.--S. c. G. L. 3 c. 2.

[151] Manifestum est omne agens agere propter finem, quia quodlibet
agens tendit ad aliquod determinatum. Id autem ad quod agens determinate
tendit, oportet esse conveniens ei; non enim tenderet in ipsum nisi
propter aliquam convenientiam ad ipsum. Quod autem conveniens est alicui
est illle bonum. Ergo omne agens agit propter bonum. St. Thom. S. c. G.
l. 3. c. 3.

[152] Finis est bonum, vel apparens bonum--Aristoteles, Phys. lib. 2,
31, cfr. St. Thom. De Verit. q, 14 a 2.

[153] St. Thom. 1a 2ae q. 5 art. 6, c.

[154] St. Thom. 1a 2ae q. 18--19.

[155] Cum ratio humana ad legem aeternam comparetur, ut causa secunda
primae subordinata, necessarium est voluntatis humanae bonitatem magis
ex lege aeterna quam ex ratione dependere. St. Thom. 1a 2ae q. 19 art. 4
concl.

[156] 1a 2ae q. 90 art. 4 c.

[157] Cfr. St. Thom. 1a 2ae q. 19.

[158] Celui, qui a agi contrairement aux lois de la morale ... a viole
un ordre, qu'il etait tenue de respecter, un ordre qui devrait etre
observe. De Baets. Bases de la morale et du Droit. blz. 300.

[159] Zie over dit alles Victor Cathrein. Moralphilosophie, 1899, blz.
327-332. Hij kent geen ware verplicht