wordt zelfs verteld, dat
de herten en reeen naar de menschen toekomen. De kloosterwet verbiedt
de jacht, zoodat de dieren nooit gestoord of verschrikt worden.

De bedevaart werd per boot gemaakt. De kleine stoomboot, met monniken
bemand en waarop ook wij een plaatsje hadden veroverd, trok drie groote
schuiten, waarin de pelgrims zaten. Bij verscheidene eilanden, waarop
kapellen waren, legden we aan. Voor deze kapellen werd de mis gelezen
en daarna bezochten we de hutten, waar heiligen in gewoond hebben. Op
de boot teruggekeerd, verhieven de priesters een veelstemmig kerklied,
dat plechtig klonk over de watervlakte. Gaarne had ik eens met hen
gepraat, maar geen van allen sprak eene mij bekende taal. Zoo kon ik
hen ook alleen door gebaren vragen, of ik hen fotografeeren mocht,
hetgeen zij me dadelijk toestonden.

Tegen den avond vertrok de _Walaam_, om koers te zetten naar
Petersburg. Voor het vertrek werd er nog een mis bediend en lieten
velen zich afzonderlijk door de priesters zegenen. Tijdens het
weggaan maakten de pelgrims verscheidene malen het kruisteeken en
herhaalden dat telkens als wij een kapel voorbij voeren. De vaart
op het Ladoga-meer was weinig afwisselend, want het watervlak is zoo
groot, dat men de oevers niet duidelijk kan zien, en scheepvaart is
er bijna niet. Interessant was het echter de bedevaartgangers in hun
doen en laten gade te slaan. Zij bleven nu niet meer in het ruim,
maar besloegen het geheele schip, overal zag men groepjes menschen
bij elkaar zitten. Dikwijls werden we aangekeken, als wilden zij
vragen wat die vreemdelingen wel bij hen zochten.

Bijna ongemerkt vernauwt zich het Ladoga-meer, totdat het eindelijk
eene rivier is geworden, de Newa. Eenigen tijd voor we aanlandden,
kwamen we Schluesselburg voorbij, de beruchte en geheimzinnige
vesting-gevangenis, die nu naar men zegt is opgeheven.

Te St. Petersburg aangekomen, mochten we de _Walaam_ niet verlaten,
voor wij onzen pas terug hadden gekregen. Nu werd onze bagage
gevisiteerd. Alles moest uitgepakt worden, alle doozen moesten we
openmaken, elk boek werd geinspecteerd. Thackeray wekte wantrouwen
op, maar werd na eenig onderhandelen teruggegeven. De doosjes met
films schenen ook verdacht, en het ging niet gemakkelijk om uit te
leggen, dat zij bij het fotografie-toestel hoorden. Niettegenstaande
hun drukke werkzaamheden waren de grenswachters bizonder beleefd en
hielpen overal de koffers en kisten weer dicht maken.

Met eenige moe