uxorum. Scis ut illi nil cum adultero, sic nihil tibi esse debere cum
pellice. Antoninus Pius gave a husband a bill for adultery against his
wife "Provided it is established that by your life you give her an
example of fidelity. It would be unjust that a husband should demand a
fidelity which he does not himself keep"--quoted by St. Augustine, de
Conj. Adult., ii, ch. 8. In view of these explicit statements it is
difficult to see what the Church Father Lactantius meant by asserting
(_de Vero Cultu_, 23): Non enim, sicut iuris publici ratio est, sola
mulier adultera est, quae habet alium; maritus autem, etiamsi plures
habeat, a crimine adulterii solutus est. Perhaps this deliberate
distortion of the truth was another one of the libels against pagan Rome
of which the pious Fathers are so fond "for the good of the Church."
[85] Papinian in Dig., 48, 5, 21 (20); ibid., Ulpian, 24 (23). Paulus,
ii, xxvi.
[86] Macer in Dig., 48, 5, 25 (24).
[87] Papinian in Dig., 48, 5, 23 (22).
[88] Papinian in Dig., 48, 5, 39 (38); ibid., Marcianus, 48, 8, 1.
[89] Paulus, ii, xxvi. Macer in Dig., 48, 5, 25 (24), ibid., Ulpian, 48,
5, 30 (29).
[90] Paulus, ii, xxvi.
[91] Juvenal, x. 317; quosdam moechos et mugilis intrat. Cf. Catullus,
15, 19.
[92] See, e.g., Capitolinus, _Anton_. _Pius_, 3. Spartianus, _Sept.
Severus_, 18, Pliny, _Panegyricus_, 83: multis illustribus dedecori fuit
aut inconsultius uxor assumpta aut retenta patientius, etc.
[93] Pliny, _Letters_, vi, 31.
[94] Paulus, ii, xxvi, 15.
[95] Valerius Maximus, ii, 1, 6.
[96] Aulus Gellius, xvii, 21, 44. Valerius Maximus, ii, 1, 4. Plutarch,
_Roman Questions_, 14.
[97] Valerius Maximus, vi, 3, 12.
[98] "If you should catch your wife in adultery, you would put her to
death with impunity; she, on her part, would not dare to touch you with
her finger; and it is not right that she should"--Speech of Cato the
Censor, quoted by Aulus Gellius, x, 23.
[99] E.g., Marcellus in Dig., 24, 3, 38: Maevia Titio repudium misit,
etc.; ibid., Africanus, 24, 3, 34: Titia divortium a Seio fecit, etc.
Martial, x, 41: Mense novo lani veterem, Proculeia, maritum Deseris,
atque iubes res sibi habere suas. Apuleius, _Apologia_, 547: utramvis
habens culpam mulier, quae aut tam intolerabilis fuit ut repudiaretur
aut tam insolens ut repudiaret.
_Novellae_, 140, 1: Antiquitus quidem licebat sine periculo tales [i.e.,
those of incompatible temperament] ab invicem separari se
|