et perfecta possessio, quod ex collatione
temporalium clarius liquet. Nam quidquid uiuit in tempore id praesens a
praeteritis in futura procedit nihilque est in tempore constitutum quod
totum uitae suae spatium pariter possit amplecti. Sed crastinum quidem
nondum adprehendit; hesternum uero iam perdidit; in hodierna quoque uita
non amplius uiuitis quam in illo mobili transitorioque momento. Quod igitur
temporis patitur condicionem, licet illud, sicuti de mundo censuit
Aristoteles, nec coeperit umquam esse nec desinat uitaque eius cum temporis
infinitate tendatur, nondum tamen tale est ut aeternum esse iure credatur.
Non enim totum simul infinitae licet uitae spatium comprehendit atque
complectitur, sed futura nondum transacta iam non habet. Quod igitur
interminabilis uitae plenitudinem totam pariter comprehendit ac possidet,
cui neque futuri quidquam absit nec praeteriti fluxerit, id aeternum esse
iure perhibetur, idque necesse est et sui compos praesens sibi semper
adsistere et infinitatem mobilis temporis habere praesentem. Vnde non recte
quidam, qui cum audiunt uisum Platoni mundum hunc nec habuisse initium
temporis nec habiturum esse defectum, hoc modo conditori conditum mundum
fieri coaeternum putant. Aliud est enim per interminabilem duci uitam, quod
mundo Plato tribuit, aliud interminabilis uitae totam pariter complexum
esse praesentiam, quod diuinae mentis proprium esse manifestum est. Neque
deus conditis rebus antiquior uideri debet temporis quantitate sed
simplicis potius proprietate naturae. Hunc enim uitae immobilis
praesentarium statum infinitus ille temporalium rerum motus imitatur cumque
eum effingere atque aequare non possit, ex immobilitate deficit in motum,
ex simplicitate praesentiae decrescit in infinitam futuri ac praeteriti
quantitatem; et cum totam pariter uitae suae plenitudinem nequeat
possidere, hoc ipso quod aliquo modo numquam esse desinit; illud quod
implere atque exprimere non potest, aliquatenus uidetur aemulari alligans
se ad qualemcumque praesentiam huius exigui uolucrisque momenti, quae,
quoniam manentis illius praesentiae quandam gestat imaginem, quibuscumque
contigerit id praestat ut esse uideantur. Quoniam uero manere non potuit,
infinitum temporis iter arripuit eoque modo factum est ut continuaret eundo
uitam cuius plenitudinem complecti non ualuit permanendo. Itaque si digna
rebus nomina uelimus imponere, Platonem sequentes deum quidem aeternum,
mundum uero dicamus esse perpetuum. Quo